ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΑΡΔΕΛΙΑΝΟΣ: Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟΥ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

Γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος Το ιστορικό κοιμητήριο των Καλαβρύτων αλλοιώνεται συστηματικά σε τελευταίες δεκαετίες. Αλλάζει ο ιστορικός το...

Ζωντανές μεταδόσεις του ΙΟΝΙΑΝ από την Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου

Πελετίδης: Από την ανεπάρκειά τους καίγεται η Πάτρα

Γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος

Το ιστορικό κοιμητήριο των Καλαβρύτων αλλοιώνεται συστηματικά σε τελευταίες δεκαετίες. Αλλάζει ο ιστορικός του χαρακτήρας. Ο χώρος γέμισε ασφυκτικά. Χωρίς προοπτική επέκτασης αφού είναι μέσα στην πόλη πλέον στις άκρες του μαντρότοιχου, στους διαδρόμους που πλέον εξαφανίζονται και το σπουδαιότερο μνήματα παλιών Καλαβρυτινών, εκτελεσθέντων στις 13.12.1943, οι λεγόμενοι «ορφανοί τάφοι» καταργούνται, οι πινακίδες πετιούνται στην άκρη και τη θέση τους παίρνουν μνήματα από εκτός Καλαβρύτων κατοικούντες πολίτες οι οποίοι δυσκολεύονται να βρουν θέσεις στα κοιμητήριο των αστικών κέντρων.
Με υπερπλήρεις λοιπόν σήμερα το ιστορικό των Καλαβρύτων και εντελώς ακατάλληλο και παράνομο υπάρχει επιτακτική η ανάγκη να αντικατασταθεί με νέο χώρο που θα αναζητηθεί από την Δημοτική αρχή που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του Δήμου με προοπτική τουλάχιστον 100χρόνων, που θα πληρεί τις προϋποθέσεις περί καταλληλόλητας της θέσης (ποιότητα εδάφους, κλίση εδάφους, διεύθυνση ανέμων εκτός σχεδίου πόλεως, απόσταση από τις τελευταίες κατοικίες κτλ) προϋποθέσεις που προβλέπει ο σχετικός νόμος.
Έτσι θα αποκατασταθεί το ιστορικό σημερινό κοιμητήριο, θα ανακαινισθούν-αναπλαστούν οι χώροι, ο Ναός των Αγίων Πάντων και τα γύρω δάπεδα, ο εξωτερικός μαντρότοιχος, οι διάδρομοι, θα επανατοποθετηθούν οι πεταγμένοι σταυροί με τις ενδείξεις «Εκτελεσθείς υπό των Γερμανών την 13/12/1943», θα τοποθετηθούν πινακίδες παρόμοιες σε όλα τα μνήματα που έχουν εκτελεσμένους, ώστε να αποτελέσει εν τέλει μέρος του συνόλου της ιστορικής διαδρομής: Σιδηροδρομικός Σταθμός -Δημοτικό Σχολείο (μουσείο) –ιστορικό Κοιμητήριο-τόπος εκτέλεσης.
Το κοιμητήριο αποτελεί τον καθρέπτη της ιστορίας και της ζωής μιας πόλης και σε πολλές πόλεις τα κοιμητήρια με ιστορικό κυρίως ενδιαφέρον χαρακτηρίζονται «ανοικτά μουσεία» και προβάλλονται με στόχο την ανάδειξη της συλλογικής μνήμης και τη διαφύλαξή της στις επόμενες γενεές.
Η πρόταση μου προς τον δήμο (μέσω του ΔΣ του Μουσείου) είναι να κάνει όλες εκείνες τις ενέργειες που απαιτούνται ώστε καταρχήν να ενταχθεί το ιστορικό κοιμητήριο Καλαβρύτων στην «ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ της ΕΥΡΩΠΗΣ» (ASSOSIATION OF SIGNIFICANT SEMETERIES OF EUROPE) ASCE και κατ΄επέκταση στην Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Διαδρομή Ιστορικών Κοιμητηρίων.
Έχει προς τούτο όλες τις απαιτούμενες προϋποθέσεις συνδέεται με τοπόσημα της πόλης, με τους πολίτες της, την ιστορία και τον πολιτισμό της και λειτουργεί όχι μόνο περισσότερο από 100 χρόνια αλλά 180 χρόνια, κοντά δύο αιώνες αφού δημιουργήθηκε στις αρχές του 1845 σε χώρο 6 στρεμμάτων που παραχωρήθηκε με Βασιλικό Διάταγμα από τα Υπ. Εσωτερικών και Οικονομικών του Νεοσύστατου τότε Ελληνικού κράτους μετά από αίτηση του Δήμου Καλαβρύτων. Το πρώτο πράγμα που έφτιαξαν τότε οι Καλαβρυτινοί μετά την επανάσταση του 1821 ήταν το κοιμητήριο τους. Ο ναός των Αγίων Πάντων, η πλακόστρωση γύρω του, ο μαντρότοιχος του κοιμητηρίου είναι τα πρώτα κτίσματα στον αδόμητο τότε (μετά το 1821) χώρο κάτω από το ύψος της κεντρικής πλατείας. Η έκταση που παραχωρήθηκε στο Δήμο καθώς και η γύρω περιοχή ήταν Εθνική Γη που πριν ανήκε στους Οθωμανούς Μπούσγαλη και Γιακούμπαγα Τσιλαρδιώτη.
Η Ένωση για τα σημαντικά κοιμητήρια της Ευρώπης, που προτείνω στο Δήμο να το εντάξει λειτουργεί στα πλαίσια του Συμβουλίου της Ευρώπης και περιλαμβάνει 179 ιστορικά κοιμητήρια από 22 ευρωπαϊκές χώρες. Η ASCE πραγματοποιεί εδώ και 25 χρόνια κάθε χρόνο, κάθε φορά σε διαφορετική πόλη της Ευρώπης, την ετήσια συνάντηση και σχετικό συνέδριο. Το 2017 είχε επιλεγεί η Ελλάδα (Συνέδριο 5/10/2017 στο Χαροκόπειο). Η χώρα μας εντάχθηκε στην ASCE του 2011 και μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί στον οργανισμό αυτό 10 περίπου κοιμητήρια (Α΄Αθηνών, Κοιμητήριο Σκιάθου γνωστό από τα έργα του Παπαδιαμάντη τα Μνημούργια, Κεφαλληνίας, Ναού Μεταμόρφωσης Σωτήρως Τρίπολης κλπ) Μεταξύ των σκοπών της Ένωσης είναι η ανάδειξη των κοιμητηρίων, της ιστορικής τους αξίας, η αποτύπωση της άυλης και υλικής ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου στον οποίο ανήκει, ανταλλαγή τεχνογνωσίας, αξιοποίηση νέας ψηφιακής τεχνολογίας, αναζήτηση πόρων συντήρησης κλπ.
Ενταγμένο λοιπόν στην ένωση για τα σημαντικά κοιμητήρια της Ευρώπης, το ιστορικό κοιμητήριο Καλαβρύτων πιστεύω πως θα αποκτήσει προοπτική διάσωσης και ταυτόχρονα θα δρομολογηθεί από τον δήμο, η διαδικασία νέου σύγχρονου κοιμητηρίου που αποτελεί άμεση και επιτακτική ανάγκη για την πόλη και οπωσδήποτε μέχρι να εξευρεθεί νέος χώρος, θα παρθούν τα απαραίτητα άμεσα μέτρα για την διάσωση του ιστορικού κοιμητηρίου.
Στα θέματα προς συζήτηση του Δημοτικού Συμβουλίου της 30/5/2025 μπήκε το αίτημα της Ένωσης θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος για ένταξη του Κοιμητηρίου Καλαβρύτων στην «Ένωση για τα σημαντικά κοιμητήρια της Ευρώπης». Είναι η πρόταση που είχα καταθέσει στο Δημοτικό Συμβούλιο μέσω του Δ.Σ του Μουσείου πριν το 2018 και δεν είχε καν συζητηθεί. Ελπίζω τώρα να προχωρήσει η υλοποίησή της.
Εν τω μεταξύ από μηχανικό του Δήμου Καλάβρυτων έχει γίνει χαρτογράφηση μετά παρότρυνση του Φάνη Παπαγεωργίου και επίσημη καταγραφή των τάφων των εκτελεσμένων ανδρών αλλά και των μανάδων και των παιδιών που έχουν φύγει από τη ζωή ώστε να συντηρηθούν και να αναδειχθεί η ιστορική μορφή του κοιμητηρίου Καλαβρύτων. Η καταγραφή υπάρχει σε ηλεκτρονικό αρχείο στο Δήμο που δημιουργήθηκε όπως πληροφορούμαστε από τον Αθανάσιο Β. Ζησιμόπουλο με στοιχεία από τον πρόεδρο της Ένωσης θυμάτων Φάνη Παπαγεωργίου και ιστορικές σημειώσεις του αείμνηστου Αλέκου Δαφαλιά. Ελπίζουμε η υλοποίηση της πρότασης να προχωρήσει και με την εξεύρεση νέου χώρου για κοιμητήριο Καλαβρύτων