ΣΤΡΕΖΟΒΑ (ΔΑΦΝΗ) 25-26-27 ΝΟΕΜΒΡΗ 1943 - Πρώτη Παμπελοποννησιακή διάσκεψη ΕΑΜ - ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Το πανηγύρι της Λευτεριάς Συγκρότηση της ΙΙΙ Μεραρχίας ΕΛΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Ένα δημοσίευμα, αφιέρωμα στην 25η Νοέμβρη, Πανελλήνια ημέρα εορτασμ...

Το πανηγύρι της Λευτεριάς
Συγκρότηση της ΙΙΙ Μεραρχίας ΕΛΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Ένα δημοσίευμα, αφιέρωμα στην 25η Νοέμβρη, Πανελλήνια ημέρα εορτασμού της Εθνικής Αντίστασης 41-44 (Νόμος 12-25/1982)

Γράφει ο Φίλιππος Σαρδελιάνος

Ιστορικός Ερευνητής

Οι ανταρτοομάδες στην Πελοπόννησο μέχρι το τέλος του Νοέμβρη 1943 ουσιαστικά ήταν ανεξάρτητες, τυπικά παρέμεναν υπό την Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ που βρισκόταν στην Αθήνα. Στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας από τα τέλη Ιουλίου 43 τα Αρχηγεία και Υπαρχηγεία είχαν ονομαστεί σε Μεραρχίες. Τέλη Νοέμβρη ΄43, με αρκετή καθυστέρηση, αποφασίζεται και η συστηματοποίηση της διοίκησης στις ελεύθερες περιοχές της Πελοποννήσου, όπου το «κράτος» της αντίστασης όχι μόνο είχε εδραιωθεί, αλλά είχε αποκτήσει και μεγάλες διαστάσεις με επίκεντρο την ορεινή περιοχή της επαρχίας Καλαβρύτων. Ο ΕΛΑΣ γίνεται μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, με διάσπαρτες όμως ανταρτοομάδες σε όλα τα ορεινά της Πελοποννήσου, υπό την ηγεσία του Δ. Μίχου. Παρ΄ όλο που αποκαταστάθηκε, μετά την παράδοση των Ιταλών, η λαϊκή κυριαρχία και αναβαθμίστηκε η πολιτική και στρατιωτική διοίκηση στις ελεύθερες περιοχές δεν υπήρχε ακόμα η απαραίτητη συνοχή και συνεννόηση των ανταρτοομάδων. Το Γενικό Στρατηγείο, με τον Δ. Μίχου, με συνεχόμενες περιοδείες προσπαθεί και κρατάει ενιαίο το ανταρτοκίνημα, παρ΄ όλες τις δυσκολίες. Δημιουργείται έτσι η ανάγκη αναδιοργάνωσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες που δημιούργησε η συνθηκολόγηση των Ιταλών και η κατοχή της Πελοποννήσου με την άφιξη των καινούργιων Γερμανικών δυνάμεων της 117 Μεραρχίας κυνηγών. Έτσι με παρέμβαση του ΕΑΜ Αθήνας στέλνονται για αυτό το σκοπό, στην Πελοπόννησο το μέλος της Κ.Ε του ΕΛΑΣ, υπεύθυνος της στρατιωτικής επιτροπής ,Πολύδωρος Δανιηλίδης (Αχιλλέας) που θα αναλάβει «πολιτικός» της υπό συγκρότηση 3ης Μεραρχίας (μέχρι τότε «πολιτικός» ήταν ο Κώστας Φαρμάκης-Λασσάνης)καθώς και ο μόνιμος αξιωματικός ,συνταγματάρχης ιππικού, Δημήτρης Κασσάνδρας (Αλέξανδρος) που θα αναλάβει τη στρατιωτική διοίκηση της Μεραρχίας στη θέση Δημήτρη Μίχου που αναλαμβάνει(για λίγο) «Καπετάνιος» της Μεραρχίας.
Στρέζοβα (Δάφνη) 25-26-27 Νοε 1943. Το πανηγύρι της Λευτεριάς
Τόπος διεξαγωγής της πρώτης Παμπελοποννησιακής διάσκεψης του ΕΑΜ ορίζεται το κεφαλοχώρι Στρέζοβα (Δάφνη) της ελεύθερης επαρχίας Καλαβρύτων, που βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της Πελοποννήσου και η συνδιάσκεψη κρατάει τρείς μέρες 25-26-27 Νοέμβρη 1943. Αντιπροσωπείες όλων των οργανώσεων, ένας κόσμος ολόκληρος, ξεκινάει μέσα από ξεμακρυσμένα χωριά και πολιορκημένες πόλεις, κάτω από τη μύτη του κατακτητή, με τα πόδια, και φτάνουν στη Στρέζοβα έγκαιρα. Περπατούν μέρες και νύχτες, αλλά τα πόδια τους είναι ελαφρά δεν νιώθουν κούραση, θεωρούν μεγάλη τους τιμή τη συμμετοχή τους στη συνδιάσκεψη για την εθνική απελευθέρωση, τη λαϊκή κυριαρχία. Πάνω από 300 ήταν οι σύνεδροι και μέχρι χίλια τα μέλη όλων των αντιπροσωπιών. Η διάσκεψη μετατράπηκε σε πραγματικό πανηγύρι της λευτεριάς. Η Στρέζοβα κείνες τις ημέρες μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν η πρωτεύουσα των Ελεύθερων περιοχών της Πελοποννήσου. Όλο το χωριό φιλοξένησε-στέγασε τους αντιπροσώπους. Οι σύνεδροι λημεριάζανε έξω και ας έκανε κρύο. Για φαγητό είχαν στηθεί καζάνια. Φασόλια, φακές πατάτες και μπομπότα ψημένη στο ταψί. Σε επαγρύπνηση βρισκόταν η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ).Οι συνεδριάσεις των αντιπροσώπων πραγματοποιήθηκαν στην εκκλησία με κατάλληλη διαμόρφωση του χώρου. Μπροστά από την ωραία Πύλη είχε στηθεί η εξέδρα που θα μιλούσαν οι αντιπρόσωποι. Στη συνδιάσκεψη πήραν μέρος και οι κάτοικοι της Στρέζοβας. Βούιζε η εκκλησία από τα συνθήματα: «Λευτεριά ή θάνατος». Πρόεδρος της συνδιάσκεψης, ομόφωνα και με ενθουσιασμό, εκλέγεται ο «Γέρο-Μίχος». (ΣΗΜ .1) Δεκάδες ομιλητές ανέβηκαν στο βήμα και μίλησαν, εκθέτοντας τις επιτυχίες αλλά και τα προβλήματα, τις δυσκολίες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Η Α΄ Παμπελοποννησιακή συνδιάσκεψη του ΕΑΜ έφερε σε επαφή τα περιφερειακά στελέχη σε μια στιγμή που το «κράτος» της αντίστασης είχε επίσημα «νομιμοποιηθεί». Το βάρος δόθηκε στην ενοποίηση των οργανώσεων και την ανάδειξη καθοδηγητικών οργάνων και στο πολιτικό σκέλος προβλήθηκε κύρια ο στόχος της εθνικής απελευθέρωσης και στα περιθώρια έγιναν συζητήσεις για κοινωνικό μετασχηματισμό που πιθανό εκείνη τη στιγμή να δημιουργούσε αντιθέσεις τα πλαίσια του ΕΑΜ που το αποτελούσαν μέλη διάφορων κοινωνικοπολιτικών πεποιθήσεων (ΣΗΜ.2). Εξετάστηκαν προβλήματα και πάρθηκαν αποφάσεις-ορόσημα στη συνδιάσκεψη της Στρέζοβας, για διάφορα ζητήματα, οργανωτικά, τύπου και διαφώτισης, οικονομικά, εφεδρικού ΕΛΑΣ, Εθνικής
αλληλεγγύης, Αυτοδιοίκησης, Δημοκρατίας. Με αυτές τις αποφάσεις, με τη συγκρότηση της της 3ης Μεραρχίας με την αναδιοργάνωση των ενόπλων τμημάτων του ΕΛΑΣ όλοι είχαν την ελπίδα πως θα φυσήξει άλλος αέρας. Tο αντάρτικο δυνάμωνε.
Στο σημείο αυτό αξίζει να δούμε τις αφηγήσεις δύο πρωταγωνιστών της συνδιάσκεψης της Στρέζοβας
1)Του Πολύδωρου Δανιηλίδη (Αλέξανδρος, τότε)

Πολύδωρος Δανιηλίδης (Αχιλλέας της ΙΙΙ
Μεραρχίας) δεξιά "πολιτικός" μαζί
με τον Ταγματάρχη Θεόδωρο Μακρίδη
συμμετείχαν στην στρατιωτική επιτροπή
του ΕΑΜ που ύστερα 
από την ίδρυση του ΕΛΑΣ
ονομάστηκε Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ. 
Τον Πολύδωρο Δανιηλίδη τον γνώρισα
στο Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚΕ μ-λ
στο κλειστό γήπεδο του Σπόρτιγκ το 1976 (;).
Σε πολύ σύντομη συνομιλία μας με ρώτησε από που ήμουν.
Του απάντησα από τα Καλάβρυτα.
Με χαιρέτησε και έφυγε.
Δεν γνώριζα και εγώ περισσότερα τότε,
και αυτό το κατάλαβε.

Αποσπάσματα από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του «..Ο Πολύδωρος θυμάται» -Εκδόσεις «εκτός των τειχών» σελ. 195-198 γράφει:
«Πρέπει να σημειωθεί ότι τα τάγματα (του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο), οι διμοιρίες και τα τμήματα ήταν ανεξάρτητα. Ακόμα ότι όλοι οι παραπάνω (διοικητές τους) μετά τη Βάρκιζα συλληφθήκανε σαν εκτελεστές. Εγώ πήγαινα εκεί με την αποστολή να συνενώσω όλες αυτές τι δυνάμεις, περίπου 4000-5000 αντάρτες και να συγκροτήσω την 3η Μεραρχία. Με βάση το τριαδικό σύστημα, το στρατηγείο της Πελοποννήσου το αποτέλεσαν οι εξής: 1) Αλέξανδρος Κασσάνδρας συνταγματάρχης ιππικού σαν στρατιωτικός αρχηγός, 2) Δ. Μίχος, αξιωματικός της αεροπορίας, Καπετάνιος, εκπρόσωπος του ΕΑΜ και 3) ο Αχιλλέας (εγώ δηλαδή) σαν πολιτικός καθοδηγητής. Τον καιρό που πήγα εγώ στην Πελοπόννησο, το Νοέμβρη του 1943, οι αντιδραστικές δυνάμεις είχαν σχεδόν εκμηδενιστεί, είχαν λουφάξει. Όσοι ήταν στην ύπαιθρο κατέβηκαν στις πόλεις και εντάχθηκαν στα Τάγματα Ασφαλείας. Έτσι η κατάσταση στην ύπαιθρο λίγο-πολύ ξεκαθάρισε και τ΄ αντάρτικα τμήματα ήταν σχεδόν απερίσπαστα στον αγώνα τους ενάντια στους γερμανο-Ιταλούς καταχτητές. Αργότερα έγιναν μάχες, αλλά με τμήματα οργανωμένα των τσολιάδων. Αυτοί ήσαν κάτω από τη διοίκηση του Βρεττάκου, του Παπαδόγκωνα, του Κουρκουλάκου, του Κοκκώνη κ.α.
Στα τέλη του 1943 και αρχές του 1944 άρχισαν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών. Ξεκίνησαν με το πρόγραμμα να τρομοκρατήσουν τον κόσμο…Εμείς σ΄ όλο αυτό το διάστημα τρέχαμε για τη συνδιάσκεψη, δηλαδή την πολιτική εαμική παμπελοποννησιακή συνδιάσκεψη. Μετά υποχρεώθηκα να κατεβώ στην Αθήνα, όπου κάθισα μέχρι τις αρχές του Φλεβάρη του 1944 γιατί έπρεπε να λάβω μέρος στην κομματική συνδιάσκεψη…Άφησα λοιπόν τη δουλειά που είχα αναλάβει για τη συγκρότηση της 3ης Μεραρχίας και άρχισα να μετακινούμαι από χωριό σε χωριό κι από στέκι σε στέκι προς τα νότια (για την Αθήνα)».

Η επιλογή του Πολύδωρου Δανιηλίδη (Αχιλλέας) από την κεντρική επιτροπή του ΕΛΑΣ, της οποίας ήταν μέλος της, για να σταλεί στην Πελοπόννησο και να οργανώσει την 3η Μεραρχία, ήταν, κατά την άποψή μου, η χειρότερη που μπορούσε να υπάρξει. Ο άνθρωπος αυτός πέρα από το ότι ήταν παντελώς «ξένος» με την Πελοπόννησο, δεν γνώριζε τα περάσματα, την τοπογραφία της ελεύθερης περιοχής, τους ανθρώπους του αντάρτικου, τις συνθήκες που επικρατούσαν, είδε σχεδόν και σαν «κομματική αγγαρεία» την αποστολή του εδώ, πειθαρχώντας στην εντολή του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ του οποίου τότε ήταν μέλος του. Γράφει σχετικά, στη σελ. 195: «Αργότερα στη 10η Ολομέλεια, όταν πια με είχαν στείλει στην Πελοπόννησο, στην εξορία, ουσιαστικά, για να με ξεφορτωθούν, να μην πάω στο Γενικό Αρχηγείο και είμαι στα πόδια τους μπροστά, μου έκανε επίθεση ο Ιωαννίδης με τη γνωστή Αγγλοφοβία του, γιατί τον πληροφόρησαν πως είχα πιάσει και είχα δέσει Εγγλέζους στην Πελοπόννησο, και ότι έτσι έφερνα σε σύγκρουση με τους συμμάχους».
Οι λάθος επιλογές του Δανιηλίδη, σε πρόσωπα που στελέχωσαν την 3η Μεραρχία, οι συνεχόμενες απουσίες του στην Αθήνα για κομματικές «δουλειές» που κυρίως είχε στραμμένη την προσοχή του, οι πρόχειρες και επιπόλαιες επιλογές του απέναντι στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών, τις οποίες αποσιωπά στην αφήγησή του, και ιδιαίτερα στην κρίσιμη περίοδο του Δεκ. του 1943 διέψευσαν τις ελπίδες της πρώτης Παμπελοποννησιακής διάσκεψης, δημιούργησαν σύγχυση και ασυνεννοησία στην ηγεσία της 3ης Μεραρχίας με αποτέλεσμα οι Γερμανοί να εκμεταλλευτούν αυτό το κενό και να προχωρήσουν στα εγκλήματα του Δεκέμβρη του 43 κατά των αμάχων στην περιοχή μας.
Μετά την εκκαθαριστική «Επιχείρηση Καλάβρυτα» των Γερμανών ο Πολύδωρος Δανιηλίδης εγκατέλειψε την Πελοπόννησο, κλήθηκε στην Αθήνα και επέστρεψε τον Φεβρουάριο του 1944, με την ίδια όμως νοοτροπία. Γράφει σχετικά σελ. 200 -201 «Όταν τέλειωσε η ολομέλεια γεννήθηκε το πρόβλημα της επιστροφής μου στην Πελοπόννησο για να συνεχίσω τη δουλειά που μου είχαν αναθέσει…αφού έκανα μια επιθεώρηση στο 6ο Σύνταγμα (Ορεινή Κορινθία) που είχε εκεί την έδρα του συνέχισα την πορεία κι έφτασα στα Τρόπαια, έδρα της 3ης Μεραρχίας, στο Κέντρο της Πελοποννήσου. Σ΄ αυτό το μεταξύ τα πράγματα είχαν λίγο-πολύ συμμαζευτεί και χωρίς τη δική μου παρουσία»
Πιο κάτω δε στο βιβλίο του «ο Πολύδωρος θυμάται» δεν διστάζει να ασκήσει και απαράδεκτη κριτική στους δύο άλλους της ηγεσίας της Μεραρχίας, Δημ. Μίχου και Δημ. Κασσάνδρα γράφοντας, σελ. 208: «Όμως η στρατιωτική καθοδήγηση της Μεραρχίας δεν είχε το ίδιο μάχιμο πνεύμα που έπρεπε. Και αυτό το απέδιδα στις κρυφές διασυνδέσεις της με τους Άγγλους. Σαν ενισχυτική της άποψής μου αναφέρω και μια συζήτηση που είχα κάποια άλλη φορά με τον συνταγματάρχη Κασσάνδρα, οπότε μου είπε πως δεν μπορούσε να σπαταλήσει σε τέτοιες συμπλοκές τα λίγα πυρομαχικά που είχαμε, γιατί θα μας χρειάζονταν αργότερα όταν θα μπαίναμε στις πόλεις: Ήταν δηλαδή επηρεασμένοι από τη συνεργασία τους με τους Άγγλους».
Η πιο πάνω κριτική μάλλον ισχύει για τον ίδιο αφού απ΄ όσα γνωρίζουμε και ο ίδιος θυμάται (ότι θέλει),δεν έπαιρνε άμεσα και ενεργά μέρος στις μάχες κατά των Γερμανών. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της κριτικής του στην στρατιωτική διοίκηση της Μεραρχίας για «εξοικονόμηση δυνάμεων» για μετά είναι κριτική που απευθύνουν στον ίδιο άλλοι αγωνιστές της Αντίστασης.
2) Του Δημ. Μίχου-σμήναρχου αρχηγού του ΕΛΑΣ

Η τοποθέτηση του Δ. Μίχου μέχρι τότε αρχηγού του ΕΛΑΣ είναι από τα «6 ΤΕΤΡΑΔΙΑ» σελ 275-276 γράφει:
«Αποφασίστηκε να γίνει μια Παμπελοποννησιακή σύσκεψη στις 25 του Νοέμβρη στη Στρέζοβα. Γι αυτό το σκοπό στείλαμε προσκλήσεις στις πολιτικές και τις στρατιωτικές οργανώσεις όλου του Μοριά. Ο «Αχιλλέας» έφυγε νωρίτερα για τη Στρέζοβα για να προπαρασκευάσει την υποδοχή και τη διαμονή τόσων ανθρώπων. Η Μητρόπολη της Στρέζοβας διασκευάστηκε καταλλήλως γι αυτή τη δουλειά. Ήρθαν απ΄ όλα τα μέρη αντιπροσωπείες και άρχισε η σύσκεψη κάτω από τις καλύτερες συνθήκες στις 25 Νοέμβρη. Εξέλεξαν ένα πενταμελές προεδρείο και με όρισαν Πρόεδρο. Μπροστά στην ωραία Πύλη είχαν φτιάσει μια μεγάλη εξέδρα και ένα βήμα από το οποίο θα μιλούσαν οι διάφοροι ομιλητές. Έκαναν έναν απολογισμό της εργασίας τους, τις δυσκολίες που συναντούσαν στις διάφορες περιοχές που αντιπροσώπευαν, τις προοπτικές τους, για μια καλυτέρευση της δουλειάς τους και ευγενικά αντάλλαξαν τις απόψεις τους πολιτικές και στρατιωτικές και εξετάσθηκαν από κάθε πλευρά όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του Μοριά. Στα ενδιάμεσα και στα διαλλείματα εβάλαμε διάφορους και μας απάγγειλαν πατριωτικά ποιήματα…Απάνω από χίλιοι άνθρωποι παρακολούθησαν. Στην ομιλία μου για το ανταρτοκίνημα του Μοριά με τον απολογισμό της δουλειάς και τις μάχες που δόθηκαν από τις πρώτες ανταρτοομάδες μας( είπα)- που από ένας αεροπόρος που ήμουνα, έγινα τελευταία ένας πρώτης τάξεως πεζοπόρος- μαζί με τ΄ άλλα που είπα και δεν βάσταξαν πάρα λίγα λεπτά της ώρας, συχνά τη διέκοπταν με ζωηρά και παρατεταμένα χειροκροτήματα.
Στις 27 του μήνα μας έφεραν την είδηση ότι τμήματα του 8ου συντάγματος του Αντισμήναρχου Βασταρδή χτύπησαν κάποια Γερμανική Φάλαγγα στον δρόμο Τρίπολης -Σπάρτης. Μεταξύ των σκοτωμένων ήταν και ένας Γερμανός αξιωματικός. Οι Γερμανικές αρχές με τους ντόπιους (συνεργάτες τους) συνέλαβαν εκατόν δέκα πέντε ανθρώπους, Έλληνες της Σπάρτης και τους οδήγησαν στην τοποθεσία Μονοδέντρι και τους εκτέλεσαν για αντίποινα της ήττας τους. Ανάμεσα στους εκτελεσμένους ήσαν αρκετοί επιστήμονες γιατροί, δικηγόροι και διάφοροι άλλοι πολίτες. Μια αγωνίστρια που την έλεγαν Ρούλα προσήλθε στο βήμα μ΄ ένα δάφνινο στεφάνι και με λίγα πατριωτικά λόγια τίμησε τη μνήμη των πεσόντων Ελλήνων πατριωτών στο Μονοδέντρι. Ύστερα κρατήσαμε ενός λεπτού σιγή. Έτσι τιμήσαμε τους καινούριους νεκρούς του Ιερού αγώνα του έθνους μας για την απελευθέρωση.(ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3).

ένας από τους πίνακες
 του Κωστάκη Κουτσουρή

Η σύσκεψη κράτησε τρείς μέρες και μέσα σ΄αυτές γένηκαν τόσα πολλά πράμματα…Στις 28 του Νοέμβρη ανέβαινα στην οροσειρά κι από τον αμαξωτό δρόμο του Σοπωτού-Πριόλιθο- Συρμπάνι για τα Καλάβρυτα. Ένα χιονόνερο μ΄ ένα τσουχτερό κρύο μας έδερνε σ΄ όλη μας τη διαδρομή. Την άλλη μέρα (29/11/43) πήγα στην Αγία Λαύρα και βρήκα το Στρατηγείο μας. Είχαμε πάρει διάφορα μέτρα για να αποφύγουμε κανέναν καινούριο βομβαρδισμό, αλλά πάντοτε βρίσκονταν Έλληνες για να μας καρφώνουν. Όλες τις μέρες που είμαστε στη Στρέζοβα για τη σύσκεψη έρχονταν συχνά αεροπλάνα και περιφερόνταν σ΄ κείνη την περιοχή, πράμα που έδειχνε πως ήθελαν να μας κάνουν ψυχολογικό εκβιασμό με τις πτήσεις των αεροπλάνων τους. Μετά μια ή δυο μέρες ήρθε από την Αθήνα ο Συνταγματάρχης του ιππικού Δ. Κασσάνδρας (Αλέξανδρος) για να παραλάβει τη στρατιωτική ηγεσία της Μεραρχίας. Μετά τον «Αχιλλέα» ήρθε και ο «Αλέξανδρος». Το Στρατηγείο μας έγινε τριμελές με στρατιωτικό τον «Αλέξανδρο» πολιτικό τον «Αχιλλέα» και καπετάνιο (εκπρόσωπος του ΕΑΜ) τον εαυτό μου. Στη σύσκεψη αποφασίσαμε να ξανασυστήσουμε την ΙΙΙ Μεραρχίας της Πελοποννήσου με τις δύο ταξιαρχίες την 8η της Βόρειας Πελοποννήσου και την 9η της Νότιας. Τα δύο Ανεξάρτητα Τάγματα Καλαβρύτων και Αιγιαλείας θα συγχωνεύονταν στο 12 Σύνταγμα και το διαλυθέν 11ο Σύνταγμα θα έμπαινε στο 6ο Σύνταγμα».

Η Τριμελής ηγεσία της ΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου από 1 Δεκ. 1943,μετά τη σύσκεψη της Στρέζοβας.
• Δημήτριος Κασσάνδρας (Αλέξανδρος)- στρατιωτικός
• Πολύδωρος Δανιηλίδης (Αχιλλέας)- πολιτικός
• Δημήτριος Μίχου (εκπρόσωπος ΕΑΜ) -καπετάνιος

--------------------------------------------------------------------------------------------
Δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα κάποια αναλυτική αναφορά στα πρόσωπα αυτά. Εκτός από τον σμήναρχο Δημ. Μίχου που είναι γνωστός, σαν πατριώτης μας. Είναι αυτοί που επωμίστηκαν την ηγεσία του ΕΛΑΣ στην κρίσιμη περίοδο που οι Γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην Πελοπόννησο οργανώθηκαν, ενισχυμένες από την 117 Μεραρχία καταδρομών, ανασυγκροτήθηκαν μετά την παράδοση των Ιταλών και άρχισαν τις τρομοκρατικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά της επαρχίας . Η πρώτη από αυτές τις «εκκαθαριστικές» επιδρομές 3-15 Δεκ. 43 βρίσκει τον ΕΛΑΣ πάνω στη φάση της ανασυγκρότησης (οργάνωση 3ης Μεραρχίας) με σύγχυση, κενά ηγεσίας των τμημάτων του και μετακινήσεις στελεχών.

Εφημερίδα "ΑΥΓΗ" Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 1965 - αρχείο Γιάννη Δουφεξη (Στρέζοβα)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Κωστάκης Κουτσουρής 

Ο Ζωγράφος της Α΄ Παμπελοποννησιακής συνδιάσκεψης

«Τον Νοέμβριο του 1943 με πήρε ο Γέρο Μίχος στο 1ο Παμπελοποννησιακό Συνέδριο των ανταρτών του ΕΑΜ που έγινε στη Στρέζοβα. Για του λόγου το αληθές ζωγράφισα μερικούς πίνακες από το Συνέδριο που έγινε στην εκκλησία του χωριού. Έχω τον ένα από αυτούς και τον φυλάω σαν κειμήλιο, οι άλλοι κάηκαν στο σπίτι μου στα Καλάβρυτα όπου τους είχα αφήσει. Πριν τελειώσει το συνέδριο έφυγα επειγόντως για την Αιγιάλεια, με είχε ζητήσει ο Σφακιανός, αν θυμάμαι καλά. Είχαν αρχίσει οι πρώτες πληροφορίες για εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στην Πελοπόννησο» (απόσπασμα από γραπτή μαρτυρία του που έδωσε πρώτη φορά στην  ΑΛΗΘΕΙΑ -φυλ. 5 -Ιουν. 1987)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2:

Την πλειοψηφία στη συνδιάσκεψη αποτελούσαν πατριώτες- αγωνιστές- παράγοντες του ΕΑΜΙκού κόσμου που δεν ήταν κομμουνιστές. Αυτό οδήγησε στελέχη του ΚΚΕ, όπως ο γραμματέας του Πελοποννησιακού γραφείου Αχιλλέας Μπλάνας, να αποφύγουν συζητήσεις που θα δημιουργούσαν αντιθέσεις σε κομματικά στελέχη και τους υπόλοιπους. Ακόμα και μια απλή αναφορά του κομμουνιστή λοχαγού Χρήστου Στασινόπουλου, διοικητή του 11 Συντάγματος Αρκαδίας, περί Λαϊκής κυριαρχίας έγινε αφορμή για να τον επιπλήξει ο Αχιλλέας Μπλάνας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3: Εκεί στη συνδιάσκεψη της Στρέβοζας πάρθηκε η απόφαση να χωριστούν οι κάθε αυτό Γερμανοί από τους αιχμαλώτους στα Μαζέικα και να εκτελεστούν σαν αντίποινα του ΕΛΑΣ στις εκτελέσεις 118 αμάχων στο Μονοδέντρι της Σπάρτης που η είδησή τους συγκλόνισε την συνδιάσκεψη. Η σχετική απόφαση έχει ως εξής:

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 4: Το σύντομο αυτό βιογραφικό του δ. Κασσάνδρα έχει γραφεί από τον Υποστράτηγο ε.α.- συγγραφέα Γιάννη Πριόβολο με δική μου προσθήκη του κομματιού που αφορά τη δράση του στην Πελοπόννησο (πρώτη δημοσίευση)

ΣΗΜΕΙΩΣΗ 5: Τον Πολύδωρο Δανιηλίδη τον γνώρισα στο Ιδρυτικό Συνέδριο του ΚΚΕ μ-λ στο κλειστό γήπεδο του Σπόρτιγκ το 1976 (;). Σε πολύ σύντομη συνομιλία μας με ρώτησε από που ήμουν. Του απάντησα από τα Καλάβρυτα. Με χαιρέτησε και έφυγε. Δεν γνώριζα και εγώ περισσότερα τότε, και αυτό το κατάλαβε.

Οι πρώτες Ημερήσιες διαταγές για την δημιουργία της ΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και την αλλαγή της στρατιωτικής ηγεσίας (ιστορικό αρχείο Φίλιππα Σαρδελιάνου)

Σαν επίλογος

Το ΕΑΜ εδώ στη Στρέζοβα προσπάθησε να πραγματώσει, με το δικό του εμπειρικό τρόπο χωρίς ιδιαίτερες φιλοσοφίες, το μέγα θέμα της άμεσης δημοκρατίας, κόντρα στο Γερμανικό ναζισμό κατοχής, στους δωσίλογους, στους ταγματασφαλίτες, στους Άγγλους.

Εδώ στη Στρέζοβα, στην Α΄ Παμπελοποννησιακή συνδιάσκεψη, το ΕΑΜ λειτούργησε την άμεση δημοκρατία καταμεσής της Γερμανικής ναζιστικής κατοχής. Λειτούργησε πολιτικές αρχές με ελευθερία και θεσμούς όπως η λαϊκή αυτοδιοίκηση και η λαϊκή δικαιοσύνη. Δημιούργησε ένα πολιτιστικό δίκτυο σε κάθε «ελεύθερο» χωριό, θέατρο κλπ, ένα υποδειγματικό σύστημα αλληλεγγύης και υγείας υπό συνθήκες φασιστικής κατοχής.

Τα πρακτικά της Α΄ Παμπελοποννησιακής συνδιάσκεψης του ΕΑΜ δημοσιεύτηκαν από τον ΕΛΕΥΘΕΡΩΤΗ, με ειδική έκδοση που κυκλοφόρησε, και τελειώνει με την παράγραφο:

«Το ΕΑΜ δεν μονοπωλεί τον αγώνα του Ελληνικού Λαού για την απελευθέρωση. Αντίθετα είναι πρόθυμο να συνεργαστεί με οποιονδήποτε. Ανεξάρτητα από πολιτικά φρονήματα, ανεξάρτητα από προσωπικά πάθη ή ιδεολογικές διαφορές. Αρκεί ο σκοπός του να είναι ηθικός: Ο αγώνας του εναντίον του καταχτητή και η προσπάθεια του για το συμφέρον του Ελληνικού Λαού. Το πρόγραμμα του ΕΑΜ είναι ένα:

Όλοι μαζί και όλα στον αγώνα της Λευτεριάς.

Η 25 Νοέμβρη, κάθε χρόνου, έχει καθιερωθεί σαν πανελλαδική ημέρα γιορτασμού της Εθνικής Αντίστασης 1941-1944 (Νόμος 1285/82). Εκείνη την ημέρα οι ενωμένες δυνάμεις της αντίστασης, το 1942, δίνουν τη Μάχη στο Γοργοπόταμο και ανατινάζουν την κομβικής σημασίας για τις δυνάμεις του άξονα σιδηροδρομική γέφυρα.

Η Στρέζοβα (Δάφνη) έχει έναν ακόμα σπουδαίο λόγο να γιορτάζει εκείνη την ημέρα-την έναρξη της Πρώτης Παμπελοποννησιακής διάσκεψης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Την ημέρα που οι αητοί του Μοριά σκαρφαλωμένοι στις Κορφές του Χελμού, του Ταϋγέτου, του Μαίναλου, του Πάρνωνα, του Ερυμάνθου, της Ζήρειας, ενώνονται και κάνουν την ζωή των εισβολέων αβίωτη.

Αναδημοσίευση από εφημερίδα "ΩΡΑ των ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ" Ιαν 2020