HIDE

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

HIDE_BLOG

Breaking News

latest

Η εκπαίδευση στην επαρχία Καλαβρύτων κατά την Οθωνική περίοδο 1833 – 1862

Η εκπαίδευση στην επαρχία Καλαβρύτων κατά την Οθωνική περίοδο 1833 – 1862 Υπό: Γιούλας Κωνσταντινοπούλου (Διδακτορική Διατριβή) Ο προσδιορισ...

Η εκπαίδευση στην επαρχία Καλαβρύτων κατά την Οθωνική περίοδο 1833 – 1862
Υπό: Γιούλας Κωνσταντινοπούλου
(Διδακτορική Διατριβή)
Ο προσδιορισμός της Εθνικής μας ταυτότητας, η συνολική ιστορική μας πορεία και οι μελλοντικές προοπτικές, έχουν άμεση σχέση με την εκπαιδευτική πραγματικότητα, όπως κάθε φορά διαμορφώνεται από τις κοινωνικό – οικονομικές και πολιτικό – εθνικές συνθήκες.
Η ιστορική προσέγγιση του παρελθόντος ακόμη και μεμονωμένα όπως θεματικά αναγράφεται ανακαλύπτει εκπλήξεις και προκαλεί θαυμασμό για ένα «μικρό λαό που πολεμά δίχως σπαθιά και βιολιά» όπως χαρακτήριζε προσφυώς ο Γιάννης Ρίτσος τον Ελληνικό λαό.
Η εκπαιδευτική κατάσταση στα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια μετά την επανάσταση του 1821, καταδεικνύει τη σιδερένια θέληση αυτού του λαού για προκοπή. Το απελεύθερο Ελληνικό κράτος θεμελίωσε τη λαϊκή παιδεία και εκπαίδευση με δυσκολίες, με προσπάθειες και κόπους. Η κα. Κωνσταντοπούλου καταγράφει στη διατριβή της τη θεμελίωση της εκπαίδευσης στην ορεινή και αποκλεισμένη επαρχία Καλαβρύτων.
Μπορούμε να μιλούμε για θαύμα εκείνης της πέτρινης εποχής αν σκεφτούμε ότι η μακραίωνη δουλεία του Ελληνισμού που ξεκίνησε από τα μέσα του 15ου αιώνα, δημιούργησε περίοδο, όχι μόνο εθνικού, αλλά και πνευματικού και εκπαιδευτικού σκότους. Εκπαίδευση και παιδεία ήταν ανύπαρκτες.

Με πρωτοβουλίες και ευθύνες της εκκλησίας, διαφόρων λογίων, πλουσίων εμπόρων και κοινοτικών αρχόντων λειτούργησαν σχολεία στοιχειώδους, μέσης και ανώτερης βαθμίδας εκπαίδευσης σε διάφορες πόλεις και κωμοπόλεις του Ελληνισμού, τόσο στην Οθωμανική επικράτεια όσο και στις παροικίες του εξωτερικού, που δεν κάλυπταν τις πραγματικές ανάγκες παιδείας του πληθυσμού.
Μελετώντας την ιστορία της εκπαίδευσης παρατηρούμε ότι στην Αχαΐα κατά τον 18ο και 19ο αιώνα λειτούργησαν ελάχιστα αξιόλογα σχολεία μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης. Λειτούργησαν όμως αρκετά αλληλοδιδακτικά σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης. Ειδικότερα στην επαρχία Καλαβρύτων, ιστορικές έρευνες κατέδειξαν τη λειτουργία σχολείων προ του 1795 στα χωριά της περιοχής Κλουκινών (Ζαρούχλα, Σόλος, Περιστέρα, Μεσορουργί, Αγ. Βαρβάρα).
Στα χωριά Λιβάρτζι, ο Γεώργος Σκάρμας ιδρύει αλληλοδιδακτικό σχολείο το 1709 και αργότερα το 1796 ανάλογο σχολείο ιδρύεται στο Σοποτό από δωρεά του πλούσιου εμπόρου Αθανάσιου Τζίπηρα ή Τσίπηρα. Το 1786 διδάσκει την αλληλοδιδακτική μέθοδο στη Κερπινή ο Δημήτριος Ιερεύς Οικονόμος από το Μάζι Καλίτων και αργότερα στην πόλη των Καλαβρύτων στο εκεί σχολείο.
Το 1828 ο κυβερνήτης Ι. Καποδίστριας θέτει της βάσεις οργάνωσης, δομής και λειτουργίας της εκπαίδευση στο τότε μικρό Ελλαδικό κράτος, το αποκαλούμενο από τα σύνορα, κράτος της Μελούνας. Ο Καποδίστριας θεμελιώνει τη λαϊκή παιδεία με την ίδρυση αλληλοδιδακτικών σχολείων (ελέγοντο αλληλοδιδακτικά λόγω της ακολουθούμενης μεθόδου διδασκαλίας), ήτοι διδασκαλία δασκάλου με τη βοήθεια «πρωτοσχολών» μαθητών. Την ίδρυση των σχολείων ο κυβερνήτης ουσιαστικά αναθέτει στις τοπικές κοινωνίες.
Την τριετία 1828 – 1831 ιδρύονται στα κεφαλοχώρια των Καλαβρύτων πολλά σχολεία. Η ίδρυση οφείλεται κατά βάση στη γενναία χρηματοδότηση και τις ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών.
Έτσι π.χ. οι Κερτεζίτες με έρανο συγκεντρώνουν 1057 γρόσια για ίδρυση και λειτουργία σχολείου το 1829. Το 1830 οι κάτοικοι της Κούτελης λειτουργούν σχολείο με δάσκαλο τον 20χρονο ιερέα Παναγιώτη Αναστασόπουλο – Οικονομίδη, που λαμβάνει ετήσια «600 γρόσια μισθό και την φάκναν του» από τους χωριανούς. Ανάλογα συμβαίνουν στα χωριά Φίλια, Σουδενά, Παγκράτι, Σειρές κ.τ.λ.
Η δολοφονία του Καποδίστρια διακόπτει την εκπαιδευτική του πολιτική. Η άφιξη του Όθωνα το 1833 ανασυνθέτει και επανιδρύει τα εκπαιδευτικά πράγματα του τόπου.
Σημειώνουμε ότι το 1830 υπήρχαν στο Ελλαδικό κράτος μόνο 71 δημοτικά σχολεία και φοιτούσαν μόνο 6.000 μαθητές ή το 8% του συνόλου.
Η αντιβασιλεία με διατάγματα οργανώνει τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στις 3-12-1833 ιδρύει σχολεία μέσης εκπαίδευσης (Ελληνικό σχολείο και Γυμνάσιο στο Ναύπλιο). Στις 6-2-1834 οργανώνει τη δημοτική εκπαίδευση. Στις 31-12-1836 εκδίδει διάταγμα «περί του κανονισμού των Ελληνικών σχολείων και Γυμνασίων». Στις 14-4-1837 ιδρύει τέλος το Πανεπιστήμιο των Αθηνών.
Αποτιμώντας σε αμείλικτους αριθμούς την εκπαιδευτική πολιτική των Οθωνικών, διαπιστώνεται ότι το 1.860 στα δημοτικά σχολεία φοιτούν 45.000 μαθητές ή το 30% των παιδιών σχολικής ηλικίας.
Η Αχαΐα αλλά ιδιαίτερα η επαρχία Καλαβρύτων ως ορεινή, δυσχείμερη και φτωχή περιοχή υπέστη τις επιπτώσεις αυτή της εκπαιδευτικής Οθωνικής πολιτικής θετικά και αρνητικά. Την περίοδο αυτή 1833 – 1862 δηλαδή την τριακονταετή διακυβέρνηση της χώρας από τον Όθωνα και την εκπαιδευτική κατάσταση που διαμορφώθηκε στην επαρχία Καλαβρύτων επέλεξε να ερευνήσει η Κερτεζίτισα διδάκτωρ της Νεοελληνικής εκπαίδευσης Γιούλα Κωνσταντοπούλου.
Έκπληξη προκάλεσε η μεθοδολογική εξαντλητική προσέγγιση των εκπαιδευτικών πραγμάτων της Καλαβρυτινής γης από την κ. Κωνσταντοπούλου. Σημειώνουμε την ελάχιστη διαθέσιμη βιβλιογραφική έρευνα ιστορίας της εκπαίδευσης για την Αχαΐα. Πολύ περισσότερο για την ορεινή επαρχία των Καλαβρύτων. Ακόμη εκτιμούμε ‘ότι η διασπορά του αρχειακού υλικού καθιστά την προσέγγιση στις πηγές κοπιώδη και δύσκολη. Σημειώνουμε ακόμη ότι ελάχιστα στοιχεία αναφέρονται σε ιστορίες της εκπαίδευσης (π.χ. Αλέξης Δημαράς, Ε. Μπελιάς, Ζιώγου – Καραστεργίου, Δαυίδ Αντωνίου, Σήφη Μπουζάκη, Βλ. Παρίση, Παπαγεωργίου, Πολίτης κ.τ.λ.)
Μόνο μερικά στοιχεία εμπεριέχονται σε σημαντικές μελέτες που δημοσιεύθηκαν στους τόμους ιζ’(1985 – 1986) και ιη’ (1987 – 1990) της επετηρίδας των Καλαβρυτινών ως και ελάχιστα δημοσιεύματα περιοδικών και εφημερίδων της επαρχίας, που απέχουν της συστηματικής και μεθοδολογικής μελάτης και έρευνας.
Η περίοδος που καλύπτεται ερευνητικά εκτείνεται χρονικά σε μία τριακονταετία (1833 – 1862). Η μελέτη βασίστηκε κατά κύριο λόγο σε αρχειακή έρευνα. Αποδελτιώθηκαν και αξιολογήθηκαν 9.860 αυτοδύναμες και συνημμένες με αυτές έγγραφες μαρτυρίες του κλάδου της γραμματείας (Υπουργείου) Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαιδεύσεως των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Παράλληλα, διερευνήθηκα και άλλο αρχειακό υλικό του Υπουργείου Θρησκείας, Εσωτερικών, Οικονομικών, της Διαρκούς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Εθνικής Βιβλιοθήκης, των Βιβλιοθηκών της Βουλής των Ελλήνων, της Γενναδίου, της Μπενακείου, του Αιγίου καθώς και του Αθηναϊκού και Αχαϊκού Τύπου. Το Α’ μέρος της μελέτης με τίτλο «Η Επαρχία Καλαβρύτων από την Οθωμανική στην Καποδιστριακή περίοδο» αναφέρεται στις οικονομικό – κοινωνικές και πολιτικές συνιστώσες ανάπτυξης του τόπου στη μακρά χρονική διάρκεια.
Στο Β’ και Γ’ μέρος παρουσιάζονται συνοπτικά ο τρόπος άσκησης εξουσίας από τους Βαυαρούς καθώς και οι σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας και τοπικής κοινωνίας. Η θεματική του Γ’ μέρους αναφέρεται στη λειτουργία της εγκύκλιας εκπαίδευσης και αποτυπώνονται οι αρχές που διέπουν τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, όσον αφορά στη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Στα έξι συνολικά κεφάλαια του Δ’ μέρους εξετάζεται η σύσταση και η λειτουργία των αλληλοδιδακτικών σχολείων της Επαρχίας Καλαβρύτων, δηλαδή του δημοτικού σχολείου Κλαβρύτων, Καλλιφωνίων (κέρτεζης), Κερπινής, Σοποτού, Ψωφίδος, Χασίων, Βαλιμής, Παγκρατίου, Λυκούριας, Σουδενών, Γουμένιτσας, Σειρών.
Στο Ε΄ μέρος, που φέρει τον τίτλο «Ιδρυση και λειτουργία των Ελληνικών σχολείων της επαρχίας Καλαβρύτων», παρουσιάζονται οι συνιστώσες ίδρυσης και λειτουργίας του Ελληνικού των Καλβρύτων, του Σοποτού, της Στρέζοβας, της Ράχοβας – Ακράτας και του Μεγάλου Σπηλαίου.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε και στο θεσμό των υποτροφιών.
Η κ. Κωνσταντοπούλου έφερε στο φως ονόματα Καλαβρυτινών που σπούδασαν με υποτροφία στην ημεδαπή ή στην αλλοδαπή. Παράλληλα, κατάρτισε πίνακες με τα ονόματα των μαθητών και μαθητριών που φοίτησαν στα σχολεία της επαρχίας κατά την Οθωνική περίοδο, ασχολήθηκε με την κοινωνική τους προέλευση, τον προσανατολισμό των σπουδών τους, διερεύνησε ζητήματα που αφορούν στο διδακτικό προσωπικό των σχολείων, στις παιδαγωγικές αρχές που εφάρμοσαν οι διδάσκαλοι, καθώς και σε θέματα σχετικά με την εν γένει σχολική κατάσταση (υλικοτεχνική υποδομή των διδακτηρίων, εξοπλισμός βιβλιοθηκών κ.α.) τόσο των Δημοτικών όσο και των Ελληνικών σχολείων της επαρχίας.
Η μελέτη ολοκληρώνεται με τη συναγωγή των γενικών συμπερασμάτων για την εκπαίδευση στην επαρχία Καλαβρύτων κατά την Οθωνική περίοδο.
Ως Καλαβρυτινός θεωρώ, επιτακτική ανάγκη την επιβράβευση της φιλότιμης αυτής προσπάθειας της συγγραφέως με την παρακίνηση τόσο της Νομαρχίας Αχαΐας όσο και των τεσσάρων Καλαβρυτινών Δήμων να αναλάβουν την έκδοση αυτού του εργώδους πονήματος και τη δωρεά διανομή του στους μαθητές των σχολείων της επαρχίας.
Η συμβολή των φορέων στην έκδοση του πονήματος «η εκπαίδευση στην επαρχία Καλαβρύτων Κατά την Οθωνική περίοδο 1833 – 1862» συμβάλει παιδευτικά σε νέες ερευνητικές προσπάθειες φωτισμού ιστορικών περιόδων (όχι μόνο εκπαιδευτικών) που διαμόρφωσαν την πορεία στο μέλλον του τόπου μας.
Γιάννης Καπράλος
ΠΗΓΗ http://www.imeranews.gr/detail.php?id=44366

Δεν υπάρχουν σχόλια

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.

Ακολουθήστε το kalavrytanews.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Ακολουθήστε το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS σε Instagram, Facebook και Twitter.