Στα Καλάβρυτα, εκεί όπου η ιστορία του τόπου δεν γράφεται σε βιβλία αλλά χαρασσόταν στις καρδιές των ανθρώπων, η Πέμπτη 11 Δεκεμβρίου απέκτ...
Το Κοιμητήριο δεν φιλοξένησε απλώς μια εκδήλωση. Έγινε ο ίδιος ο καμβάς της μνήμης. Μια υπαίθρια ιστορία που επιχείρησε να μιλήσει για όσα δεν χωρούσε το στόμα, για όσα οι γενιές έφεραν σιωπηλά, σαν άβατο βάρος.
Οι φωτογραφίες που μιλούσαν
Στην έκθεση παρουσιάστηκαν 28 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, μεγάλων διαστάσεων. Όχι απλά πορτρέτα· αλλά στιγμές από το βλέμμα των επιζώντων και των χηρών, εκείνων που κάθε χρόνο ανέβαιναν τον δικό τους Γολγοθά. Οι άντρες και οι γυναίκες αυτοί δεν στέκονταν μόνο ως μάρτυρες της Ιστορίας. Στέκονταν ως η προσωποποίηση της αντοχής.
Το βλέμμα τους δεν ζητούσε εκδίκηση. Ζητούσε να μην ξεχαστεί.
Να μη σβήσει η «γραμμή αίματος» που ξεκινούσε από το Λόφο του Καππή και έφτανε μέχρι σήμερα.
Ο φακός του Φάνη Παπαγεωργίου αποτύπωσε ό,τι συχνά οι λέξεις αδυνατούσαν: τον ανθρώπινο πόνο που μεταμορφωνόταν σε καθήκον μνήμης. Το Κοιμητήριο των Καλαβρύτων, από τόπος ανάπαυσης, αναδείχθηκε σε τόπο ζωντανής ιστορίας. Εκεί όπου κάθε όνομα στην πέτρα αφηγούνταν μια οικογενειακή τραγωδία.
Το ντοκιμαντέρ που έκανε την ιστορία να αναπνέει
«Τα τελευταία γενέθλια» δεν ήταν απλώς ένα ντοκιμαντέρ. Ήταν μια κατάθεση ψυχής.
Ο Πάνος Τσαπάρας κατέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο και μοναδική ευαισθησία τις μαρτυρίες παιδιών που, το 1943, ήταν μικρότερα των 14 ετών. Παιδιών που γλίτωσαν από τις σφαίρες, αλλά ποτέ από τη μνήμη. Παιδιών που δεν τους χαρίστηκε η ζωή· τους δόθηκε σαν άλυτο βάρος, σαν ισόβια «επόμενη ημέρα».
Το 1996, ώριμοι πλέον ενήλικες, θυμήθηκαν. Και στην αφήγησή τους δεν υπήρχε δράμα για εντυπωσιασμό. Υπήρχε μόνο η βαριά αλήθεια: πως ό,τι απέμεινε μετά το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων ήταν παιδιά που έμαθαν να μεγαλώνουν μέσα στον αφανισμό.
Η ιδέα για τη συλλογή αυτών των μαρτυριών ανήκε στη Γιώτα Κωνσταντοπούλου, ενώ το σενάριο, η σκηνοθεσία και η μουσική έφεραν την υπογραφή του Πάνου Τσαπάρα. Το αποτέλεσμα ήταν ένα έργο που στεκόταν με σεβασμό απέναντι στην ιστορία και με συγκλονιστική απλότητα απέναντι στον άνθρωπο.
Και σε αυτή την ιδιαίτερη στιγμή, ο δημιουργός του ντοκιμαντέρ, κ. Πάνος Τσαπάρας, παρουσίασε το έργο του με συγκινητικό τρόπο, μεταδίδοντας στο κοινό όχι μόνο τις μαρτυρίες αλλά και το ανθρώπινο βάθος που τις περιέβαλε.
Ο δημιουργός υπενθύμιζε πως ο πόλεμος δεν έχει εθνικότητα. Πως χτυπά με την ίδια αγριότητα, όπου κι αν βρεθεί. Και πως κάθε Ολοκαύτωμα, ανεξαρτήτως τόπου, οικοδομεί το ίδιο πανανθρώπινο χρέος, να μην επιτραπεί η λήθη.
Στα Καλάβρυτα, αυτή η υπενθύμιση δεν ήταν θεωρία. Ήταν καθημερινότητα, ήταν αέρας, ήταν το ίδιο το τοπίο.
Η έκθεση και το ντοκιμαντέρ δεν επιχείρησαν απλώς να παρουσιάσουν στιγμές. Επιχείρησαν να βάλουν τον θεατή στη θέση εκείνων που έζησαν την απώλεια. Να νιώσει το ρίγος του χώρου. Να αφουγκραστεί τις φωνές που ταξίδευαν από το 1943 μέχρι σήμερα.
Και πάνω από όλα, θύμισαν κάτι βαθιά ανθρώπινο, ότι πίσω από κάθε μνημείο υπήρχε ένα βλέμμα, μια οικογένεια, μια ιστορία που ζητούσε να ειπωθεί ξανά και ξανά.
Συγκλονιστική παρουσία της Φιλαρμονικής
Αξίζει επίσης να σημειωθεί η συγκλονιστική παρουσία της Φιλαρμονικής του Δήμου, η οποία, παίζοντας ένα πένθιμο εμβατήριο, πέρασε αργά μέσα από το Κοιμητήριο των Καλαβρύτων. Η πομπή της μουσικής ανάμεσα στους τάφους δημιούργησε μια ατμόσφαιρα βαθιάς κατάνυξης, κάθε νότα αντηχούσε σαν υπόκωφη προσευχή, σαν φόρος τιμής στους ανθρώπους που χάθηκαν. Ήταν μια στιγμή που δεν άκουγες απλώς μουσική, την ένιωθες να διαπερνά τον χώρο, να συνομιλεί με τη μνήμη και να συνοδεύει, με απόλυτο σεβασμό, την τελετουργική βαρύτητα της ημέρας.
για το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS
Νίκος Κυριαζής
Δεν υπάρχουν σχόλια