Η εποχή της ψηφιακής αυταπάτης και της εωσφορικής αυτοπροβολής - Το ζητούμενο είναι... η εντύπωση

γράφει ο Νίκος Κυριαζής Ζούμε σε μια εποχή όπου η προβολή και η αυτοπροβολή έχουν εξελιχθεί στο κυρίαρχο νόμισμα κοινωνικής αξίας. Τα μέσα...

γράφει ο Νίκος Κυριαζής

Ζούμε σε μια εποχή όπου η προβολή και η αυτοπροβολή έχουν εξελιχθεί στο κυρίαρχο νόμισμα κοινωνικής αξίας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν στον καθένα ένα βήμα υποτιθέμενης παρουσίας, μια πλατφόρμα όπου μπορεί να φανεί «κάποιος», έστω και μόνο μέσα από την πλάνη της οθόνης. Ο χρήστης συχνά, παρασυρμένος, πιστεύει πως η ορατότητα ισοδυναμεί με αυτοπραγμάτωση, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι είναι υποχείριο ενός αλγόριθμου που διαχειρίζεται αθόρυβα τις εντυπώσεις του.
Ο αλγόριθμος των κοινωνικών δικτύων λειτουργεί σαν προσωπικός DJ, που επιλέγει ποιες αναρτήσεις θα δει κανείς και με ποια σειρά. Προβάλλει όσα θεωρεί πως θα μας αρέσουν περισσότερο, με βάση τις προτιμήσεις και τις προηγούμενες αλληλεπιδράσεις μας. Έτσι δημιουργείται ένας κλειστός κύκλος αρεστών και «αρεστότητας». Βλέπουμε αυτούς που μας μοιάζουν και μας βλέπουν όσοι ταιριάζουν στο προφίλ που το σύστημα προκρίνει. Με άλλα λόγια, ζούμε σε μια επιμελώς κατασκευασμένη ψηφιακή φυσαλίδα.
Αυτή η παθογένεια δεν αφορά μόνο τους επιφανειακά ματαιόδοξους. Αγγίζει και τους επιτήδειους, όσους γνωρίζουν να εκμεταλλεύονται την εικονική δημοσιότητα για να προωθήσουν το εγώ τους και, συχνά, τις πολιτικές τους φιλοδοξίες. Το είδαμε πρόσφατα και στα δικά μας μέρη, με αφορμή την ολυμπιακή φλόγα, αλλά και σε άλλες εκδηλώσεις και θα ξαναδούμε ακόμα και σε εκδηλώσεις μνήμης και τιμής. Αντί για τιμή, βλέπουμε και θα δούμε, μια παρέλαση αυτοπροβολής κάθε λογής πολιτευόμενων, μια έκρηξη εωσφορικού εγώ, με φόντο την αποθέωση των εντυπώσεων.
Η αυτοπροβολή, βέβαια, δεν είναι νέο φαινόμενο. Στην ψυχολογική της διάσταση αποτελεί μια πράξη επικοινωνίας, η συνειδητή κατασκευή της εικόνας που θέλουμε να έχουν οι άλλοι για εμάς. Στην εποχή μας, όμως, η αυτοπροβολή έχει υπερδιογκωθεί, έχει γίνει ολόκληρη κοσμοαντίληψη. Υποκαθιστούμε τη ζωή και την καθημερινότητά μας με εικονικές εντυπώσεις, με μια αδιάκοπη βροχή φωτογραφικών... πόζων. Και δεν αντιλαμβάνονται οι πληθωρικά φωτογραφούμενοι ότι αυτή η άκομψη επιμονή στην προβολή δεν εντυπωσιάζει, εκθέτει. Προδίδει μια βαθιά επαρχιωτίλα, μια επιθυμία να φανεί κανείς «κάπως», επειδή δυσκολεύεται να γίνει κάτι ουσιαστικό.
Το πιο ανησυχητικό είναι ότι όλα αυτά δεν είναι μια αθώα ρομαντική εικονολογία. Αγγίζουν τον πυρήνα της συλλογικής μας αξιοπρέπειας, η οποία δεν προσφέρεται για ψυχολογική κατανάλωση. Ζούμε ξανά τα ψηλαφητά συμπτώματα μιας μολυσματικής αρρώστιας, της αρχομανίας και της εξουσιολαγνείας. Ίσως προσοντούχοι άνθρωποι αλλά κυρίως... μετριότητες, κερδίζουν στη λοταρία της εμπορευματοποιημένης δημοσιότητας το «λαχείο» των εντυπώσεων και αναρριχώνται σε θέσεις εξουσίας.
Και τότε αρχίζει η μέθη. Η δημοσιότητα, οι τιμές, ο πλούτος λειτουργούν ως παραισθησιογόνα. Όσοι τα γεύονται συχνά αρρωσταίνουν, υπερφρονούν ή παραφρονούν. Γίνονται δέσμιοι της εξάρτησης από την εικόνα της ανεξέλεγκτης ισχύος. Δεν συστέλλονται ούτε όταν αυτοδιασύρονται με εξευτελιστικές παλινωδίες, ασυνέπειες και σαρδανάπαλες «αλλαξοπιστίες».
Η κοινωνία μας βρίσκεται μπροστά σε έναν καθρέφτη που δεν επιστρέφει την πραγματικότητα, αλλά μια φαντασίωση. Το ζητούμενο πια δεν είναι η ουσία, αλλά η εντύπωση. Και όσο αυτός ο φαύλος κύκλος εντυπώσεων συνεχίζεται, τόσο η δημοκρατία, η αληθινή, ουσιαστική δημοκρατία, κινδυνεύει να μετατραπεί σε θέαμα. Ένα θέαμα όπου η εικόνα καταβροχθίζει την αλήθεια και η αυτοπροβολή υποκαθιστά την πράξη.

Νίκος Κυριαζής Δημοσιογράφος - Θεολόγος -
MSc Εγκληματολογίας και Κανονικού Δικαίου-
Διαχειριστής ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS