Την Πέμπτη, 14 Αυγούστου 2025 και ώρα 9:00 το πρωί, παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, τελέστηκε σε κλίμα συγκίνησης ...
Την Πέμπτη, 14 Αυγούστου 2025 και ώρα 9:00 το πρωί, παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, τελέστηκε σε κλίμα συγκίνησης το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο για την Καλαβρυτινή Μάνα, στον κατάμεστο Μητροπολιτικό Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στα Καλάβρυτα, χοροστατούντος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Καλαβρύτων & Αιγιαλείας κ.κ. Ιερωνύμου.
Παρέστησαν ο Δήμαρχος κ. Αθανάσιος Παπαδόπουλος, ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης του Δήμου Καλαβρύτων κ. Αθανάσιος Κανελλόπουλος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Καλαβρύτων κ. Ευθύμιος Τζόβολος, ο τ. Νομάρχης Αχαΐας κ. Δημήτριος Κατσικόπουλος, ο τ. Δήμαρχος κ. Τάκης Νικολάου, ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου της Δ.Ε. Καλαβρύτων κ. Ηλίας Αρμπής, σύσσωμο το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας, ο Επίτιμος Πρόεδρος της Ένωσης Καλαβρυτινών Αθήνας κ. Σωτήριος Ι. Τσενές, ο τ. Πρόεδρός της κ. Ευθύμιος Βαζαίος, ο τ. Γενικός Γραμματέας κ. Δημήτριος Χριστοδούλου, εκπρόσωποι του Δημοτικού Μουσείου Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, ο Πρόεδρος της Ένωσης Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος κ. Θεοφάνης Παπαγεωργίου, ο τ. Πρόεδρος της ΕΘΚΟ και Πρόεδρος του ΕΟΣ Καλαβρύτων κ. Χαρίλαος Ερμείδης, εκπρόσωποι συλλόγων και φορέων της περιοχής.
Ιδιαίτερα συγκινητική η παρουσία πολλών παιδιών του ’43 και νεότερων απογόνων των θυμάτων του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, μεταξύ των οποίων και ο 98χρονος κ. Θεόδωρος Καποτάς.
Την ομιλήτρια, κ. Αντιόπη Καμπά – Χονδρονικόλα, προλόγισε η Πρόεδρος της ΕΚΑ κ. Ελένη Χάμψα:
«Φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από την πραγματοποίηση της πρώτης τιμητικής εκδήλωσης για την Καλαβρυτινή Μάνα και 29 χρόνια από την καθιέρωση του σεπτού αυτού Μνημοσύνου. Η Ένωση Καλαβρυτινών Αθήνας σε αγαστή συνεργασία με το Δήμο Καλαβρύτων, το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος και την Ένωση Θυμάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, τιμάμε ευλαβικά τη μνήμη των Καλαβρυτινών Μανάδων, των Καλαβρυτινών Γυναικών του Δεκέμβρη του ’43, αυτών των ηρωικών μορφών, οι οποίες έχουν πλέον όλες φύγει από τη ζωή. Ζουν όμως μέσα μας σαν προσφιλείς οικογενειακές μορφές αλλά και ως ισχυρά σύμβολα αδιάκοπου αγώνα, ανυπέρβλητης προσφοράς και αυταπάρνησης. Ανέθρεψαν τα ορφανά τους, αναγέννησαν την εκ βάθρων κατεστραμμένη από τη ναζιστική θηριωδία πόλη μας, τίμησαν τους νεκρούς τους και φάνηκαν αντάξιες της ιστορίας του τόπου μας, στην οποία έγραψαν τη δική τους λαμπρή σελίδα. Οι μετέπειτα γενιές τούς οφείλουμε πολλά.
Ομιλήτρια σήμερα είναι η κ. Αντιόπη Καμπά – Χονδρονικόλα, Γενική Γραμματέας της Ένωσής μας, με πολύχρονη και συνεπή προσφορά σε αυτήν.
Ο Νικόλαος Χονδρονικόλας, παππούς της ομιλήτριας, ήταν 43 ετών όταν εκτελέστηκε στη Ράχη του Καπή μαζί με τα 3 μεγαλύτερα παιδιά του, τον δεκαεννιάχρονο Αντώνη, τον δεκαεπτάχρονο Γιώργο και τον δεκαπεντάχρονο Χρήστο.
Η γιαγιά της Αντιόπη, το γένος Κουβελιώτη, έμεινε με 5 ορφανά. Το μεγαλύτερο ήταν ο πατέρας της ομιλήτριας, Πάνος (13 ετών) και το μικρότερο ο Γιαννάκης (1 έτους). Ο Γιαννάκης ήταν ανάμεσα στα 33 παιδιά που πήγαν στην Γερμανία και πέθανε εκεί από πνιγμό σε ηλικία 14 ετών.
Μετά την καταστροφή, μαζί με την οικογένεια έμεινε και η αδελφή του παππού της, η Αργυρή, χήρα του εκτελεσθέντος Χαράλαμπου Οικονομόπουλου. Το '43 ήταν νιόπαντρη και χωρίς παιδιά. Τόσο η γιαγιά της Αντιόπη, όσο και η γιαγιά της Αργυρή έχουν ισότιμη θέση στη μνήμη και την καρδιά της».
Η ομιλήτρια κ. Αντιόπη Καμπά – Χονδρονικόλα, καθήλωσε τους παρευρισκόμενους με την από καρδιάς και έμπλεη συναισθήματος ομιλία της, μια πραγματική ωδή στην Καλαβρυτινή Μάνα:
«Την θυμάμαι!
Πολλά χρόνια μετά την ημέρα που καθόρισε τη ζωή της αλλά δεν όρισε το μέλλον της.
Σιγανά πατούσε στη γη… μα ακόμη και τώρα περιδιαβαίνοντας ετούτη την πόλη, συναντώ τα χνάρια της.
Θυμάμαι τα χέρια της… έπρεπε να είναι μόνιμα απασχολημένα, το ίδιο και το μυαλό της.
Δεν μέτρησα τη σιωπή της, μόνο κράτησα το βλέμμα της, τις σπάνιες φορές που κάτι, αόρατο σε μένα, το εγκλώβιζε.
Εκείνες τις στιγμές, έγερνε το σώμα λίγο εμπρός και πάλι πίσω.
«Βαριά κωπηλασία μνήμης» όπως λέει η Κική Δημουλά.
Βαριά κωπηλασία μνήμης σε μια θάλασσα χαρτογραφημένη από την ίδια της τη ζωή, που πάντα θα παρέμενε απρόβλεπτη.
Την θυμάμαι!
Να μη μιλά για τους γιους της που σκοτώθηκαν.
Μα όταν το έκανε, δεν χρησιμοποιούσε τη λέξη «συγχωρεμένος».
Μόνο τα ονόματά τους και κάθε φορά που τα έλεγε, βάθαιναν οι ρυτίδες δίπλα στα χείλη της.
Τους επισκεπτόταν ανελλιπώς κάθε απόγευμα. Το νεκροταφείο δεν ήταν για κείνη χώρος μνήμης. Ήταν μία ακόμη κάμαρα του σπιτιού. Έτσι το αισθανόταν και το φρόντιζε.
Την θυμάμαι!
Η καθημερινότητά της ένα αυστηρό πρόγραμμα, μία ασπίδα στο χάος που κάποτε έζησε.
Μία αέναη φροντίδα για πλάσματα και πράγματα.
Για την ζωή, που τα δικά της πλάσματα στερήθηκαν άδικα και πρόωρα.
Αλλά κυρίως για τα παιδιά της που ζούσαν.
Μία απίστευτη προσπάθεια να αποκτήσει ουσία και ομορφιά ό,τι απόμεινε.
Κι ας ήταν αυτό ένα κομμάτι πανί, ένα ποτήρι.
Μία ανάγκη να δείξει στα παιδιά της ότι στο αύριο υπάρχει ελπίδα.
Μία ελπίδα, θνησιγενής τα πρώτα χρόνια, που όμως τη φόρεσε κατάσαρκα, την έκανε όραμα, την μετουσίωσε και τα έθρεψε με αυτήν.
Δεν το ’θελε να γίνει η ζωή τους χρόνος, άχρονος, όπου παρόν, παρελθόν και μέλλον συγκλίνουν και γίνονται ένα.
Την θυμάμαι!
Να εκτιμά και να τιμά το ελάχιστο και να δηλώνει ως μεγαλείο τις φωνές και τα γέλια που γέμιζαν το σπιτικό της.
Για να μιλήσεις καλά για τη ζωή πρέπει να προσπαθήσεις να περπατήσεις και στα σκοτεινά μονοπάτια και εκείνη χρειάστηκε να διαβεί πολλά τέτοια.
Έτσι, πήρε αλά μπρατσέτα, εκ δεξιών τον πόνο και τον όλεθρο, εξ ευωνύμων την επιβίωση των παιδιών της και περπάτησε στη ζωή, χωρίς να βγάλει δάκρυ.
Τα παιδιά, η ψίχα της ψυχής της…
Να αφουγκράζεται τις ανάγκες τους, να τα παρακινεί και όταν έφθανε η στιγμή των δύσκολων αποφάσεων, δεν δίστασε να τα αποχωριστεί γιατί η δική τους ευημερία και ευτυχία ήταν ο δικός της λόγος ύπαρξης.
Δεν επέτρεψε στον πόνο που άφησαν οι στάχτες να πετρώσει. Να γίνει το μονοπάτι της ζωής τους. Ο θεμέλιος λίθος της εξέλιξής τους.
Ούτε άφησε αδιατύπωτα συναισθήματα και ανεπίλυτα τραύματα να φράζουν το μέλλον τους.
Δεν τα έθρεψε με αδικίες, δεν τα μεγάλωσε με αμφιβολίες, τα έμαθε να αγαπούν τον άνθρωπο, να σέβονται, να ευγνωμονούν, να ελπίζουν.
Να έχουν μία αξιοπρεπή ζωή, μία δίκαιη συμμετοχή στην κοινωνία.
Να μη λυγίσουν, να γυρεύει η καρδιά τους και η ψυχή τους το κάτι παραπάνω.
Τα έμαθε ότι όποιος έχει «ανάστημα» δεν χρειάζεται απαραίτητα να υψώνει τη φωνή του για να ξεχωρίσει.
Την θυμάμαι!
Χρόνια μετά, περιτριγυρισμένη από παιδιά και εγγόνια να χαμογελά.
Ανθεκτική, νηφάλια με το ίδιο αμυδρό χαμόγελο να αναπολεί στιγμές, αλλά όχι χρωστούμενα.
Είχε καταφέρει να περισώσει αρκετά άυλα τιμαλφή, στοχασμούς που μας παρέδωσε.
Γιατί η μνήμη έχει σκόνη και πολλά στρώματα μπογιάς, άλλα στεγνωμένα και άλλα όχι.
Τις θυμάμαι! Και τις δύο.
Ο πατέρας μου είχε δύο μάνες.
Η μία ήταν η μάνα της κοιλιάς και η δεύτερη της συνθήκης.
Μίας συνθήκης με ημερομηνία 13 Δεκεμβρίου 1943.
Ο άνδρας της εκτελέστηκε. Δεν απέκτησε ποτέ δικά της παιδιά.
Έγινε η μάνα της συνθήκης, η μάνα της αγκαλιάς.
Δοκιμάστηκε σε αυτό το ρόλο, απροετοίμαστη και σε ακραία συναισθηματική φόρτιση. Μα δεν υπήρχε χρόνος προσαρμογής.
Γύρω της μόνο ορφανά τρομαγμένα και σαστισμένα.
Έχετε αναρωτηθεί πόσες γυναίκες, εκείνο τον Δεκέμβρη του ’43 έγιναν μάνες της αγκαλιάς;
Δεν έχει σημασία η ηλικία τους, η συγγένεια ή η διάρκεια.
Τσαλακωμένες ψυχές, ενδύθηκαν τον ρόλο της μάνας, με οξυδέρκεια στον πόνο, στον φόβο και στο άδικο, γνωρίζοντας ότι είναι μονοπάτι άγνωστο,.
Νέες ή μεγαλύτερες, έφηβες ή και μικρά κορίτσια έγιναν μάνες για κάποιες ώρες, για λίγες μέρες, για μήνες ή και για πάντα.
Σε ώρες σκοτεινές, με το αδιανόητο να σκεπάζει μυαλό και ψυχή, παραμέρισαν τους δικούς τους φόβους για να προστατεύσουν μωρά και μικρότερα παιδιά, να θεραπεύσουν πόνο και πληγές.
Δεν ζορίστηκαν να μοιράσουν την αγάπη τους, τον χρόνο τους και κάποιες τη ζωή τους.
Μάνες όλες τους, γυναίκες που στάθηκαν αντάξιες του πεπρωμένου τους και ταυτόχρονα τού εναντιώθηκαν.
Μανάδες που εξυψώνονται χάρη στη δύναμη, τη μαχητικότητα, το πάθος για τη ζωή, που αναζητούν στην οδύσσειά τους ένα μέλλον για τα παιδιά τους.
Γιατί αν γλυτώσει το παιδί, υπάρχει ελπίδα…
Μάνες όλες τους, κι αυτές που έζησαν μέρες ασυννέφιαστες κι αυτές που βιάστηκαν να «φύγουν»…
Δεν υπήρξαν εμβληματικά πρόσωπα ή τουλάχιστον καμία δεν επιθυμούσε να γίνει μέσα από ένα τέτοιο συμβάν.
Δεν διαμόρφωσαν την ιστορία. Δεν όρισαν καμία της στιγμή.
Ανυποψίαστες και απροετοίμαστες βρέθηκαν στη δίνη ιστορικών γεγονότων όπως και τόσοι άλλοι της γενιάς τους, όπως και τόσοι άλλοι της γενιάς μας.
Δεν τις μνημονεύουμε γιατί το έχουν ανάγκη, αλλά γιατί το έχουμε εμείς.
Εμείς, που δεν βρεθήκαμε στο ύψος των περιστάσεων για να μετρηθούμε με τις αντοχές μας.
Δεν νοιώσαμε το χτυποκάρδι, την κουκίδα ελπίδας καθώς ανηφόριζαν το μονοπάτι προς τη ράχη του Καπή, εκείνη την Δευτέρα του ’43.
Και ξέρουμε ότι τα δικά μας λόγια, οι ερμηνείες, τα σχόλια, οι κριτικές δεν θα κερδίσουν στην αναμέτρηση με τον αχό της δικής τους σιωπής.
Γιατί τα θυμάμαι όλα αυτά;
Η μνήμη της Καλαβρυτινής μάνας δεν αφορά μόνο τη δική μας κοινωνία, αφορά το πώς ο κόσμος σήμερα ζυγίζει και μετρά την αξία της ζωής.
Η μνήμη είναι αντίδοτο στα ολοκαυτώματα που αναπαράγονται.
Η μνήμη μάς βοηθά να διαμορφώσουμε την ταυτότητά μας κι όχι να την αρνηθούμε.
Σε ένα κόσμο, λοιπόν, που «βράζει» και «φλέγεται»
Ας είναι αιώνια η μνήμη τους!».
Ο δίσκος και ο στολισμός ήταν προσφορά του Δήμου Καλαβρύτων.
Μετά το πέρας της λειτουργίας προσφέρθηκε από την Ένωση Καλαβρυτινών Αθήνας καφές στο κατάστημα ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗ.
Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας η Ένωση Καλαβρυτινών Αθήνας προσέφερε γεύμα στα παιδιά του ’43 και τους απογόνους τους στο εστιατόριο ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ. Σε ένα κλίμα ιδιαίτερα συγκινητικό και ευχάριστο, αγαπημένοι φίλοι αντάμωσαν και θυμήθηκαν τα παλιά. Τους ευχαριστούμε ιδιαίτερα που μας τίμησαν με την παρουσία τους. Ευχαριστούμε και όλους εκείνους που για λόγους ανωτέρας βίας δεν μπόρεσαν να είναι μαζί μας αλλά μας έστειλαν την αγάπη τους και τη συμπαράστασή τους.
Και του χρόνου με υγεία!!!
Για το Δ.Σ.
Η Πρόεδρος
Ελένη Χάμψα
Η Γενική Γραμματέας
Αντιόπη Καμπά – Χονδρονικόλα
Δεν υπάρχουν σχόλια