γράφει η Αναστασία Στεφανοπούλου* Σε μια εποχή που η Ελλάδα καλείται να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση ενός πιο ανθρώπινου θεσμικού πλαισίου γ...
γράφει η Αναστασία Στεφανοπούλου*
Σε μια εποχή που η Ελλάδα καλείται να δώσει έμφαση στη διαμόρφωση ενός πιο ανθρώπινου θεσμικού πλαισίου για τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, να ανασχεδιάσει το παραγωγικό της μοντέλο με επίκεντρο αυτόν και να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα σκάνδαλα που ολοένα και πληθαίνουν, καθίσταται σαφές το έλλειμμα σε εξειδικευμένες εκπαιδευτικές και παραγωγικές δομές. Σήμερα, η χώρα διαθέτει ελάχιστες δομές επαγγελματικής εκπαίδευσης στον κλάδο της γαλακτοκομίας, με κυριότερο παράδειγμα τη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων. Η δημιουργία αντίστοιχης δομής στα Καλάβρυτα έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό γεωγραφικό και θεματικό κενό στην Πελοπόννησο και τη Δυτική Ελλάδα. Η πρόταση αυτή μπορεί να μετατρέψει τον Δήμο Καλαβρύτων σε πρότυπο αγροδιατροφικής γνώσης, καινοτομίας και βιώσιμης ανάπτυξης.Σημειώνεται ότι ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα συνεισφέρει περίπου 4 % του ΑΕΠ (περίπου 9–10 δισ. ευρώ), ενώ απασχολεί άνω του 12 % του εργατικού δυναμικού της χώρας, αναδεικνύοντας τη στρατηγική του σημασία.
Τοπική Τεχνογνωσία – Εθνικός Πλούτος
Η φέτα Καλαβρύτων αποτελεί διαχρονικά ένα προϊόν υψηλής αναγνωρισιμότητας και ποιότητας, που έχει κατακτήσει τόσο την εγχώρια όσο και τη διεθνή αγορά. Ο Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων, με ιστορία, συνέπεια και αξιοπιστία, έχει οικοδομήσει ένα ισχυρό brand name, ταυτισμένο με τη φέτα Π.Ο.Π., την ποιότητα και την ηθική παραγωγή. Σε συνεργασία με άλλες τοπικές παραγωγικές μονάδες και φορείς, η τεχνογνωσία αυτή μπορεί –και πρέπει– να μεταφερθεί στις νέες γενιές, αποτελώντας το εκπαιδευτικό θεμέλιο για μια νέα γενιά επαγγελματιών στον πρωτογενή τομέα.
Μια Γαλακτοκομική Σχολή με έδρα τα Καλάβρυτα μπορεί να προσφέρει πιστοποιημένη εκπαίδευση, πρακτική κατάρτιση και εξειδίκευση στους τομείς της γαλακτοπαραγωγής, της τυροκομίας, της ασφάλειας τροφίμων και της αγροτικής επιχειρηματικότητας. Οι σπουδαστές θα έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν δίπλα σε αναγνωρισμένους επαγγελματίες του χώρου, μέσα σε ένα φυσικό και παραγωγικό περιβάλλον αναγνωρισμένο για τη συνέπεια και την αποτελεσματικότητά του.
Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η αύξηση επένδυσης στην αγροτική κατάρτιση και έρευνα μπορεί να ενισχύσει την προστιθέμενη αξία στον πρωτογενή τομέα έως και 0,45 % ετησίως. Για την Ελλάδα, αυτό ισοδυναμεί με δυνατότητα ενίσχυσης της αγροτικής παραγωγής κατά 400–600 εκατ. ευρώ το χρόνο.
Καλάβρυτα: Εκπαιδευτικός Κόμβος και Πύλη Ανάπτυξης
Ο Δήμος Καλαβρύτων, με πληθυσμό 9.223 κατοίκων, αντιμετωπίζει τις κοινές προκλήσεις της ελληνικής υπαίθρου: γήρανση του πληθυσμού, μείωση της παραγωγικής βάσης και απώλεια ανθρώπινου δυναμικού. Η ίδρυση μιας εκπαιδευτικής μονάδας στα Καλάβρυτα δεν αποτελεί απλώς ένα επενδυτικό σχέδιο αγροτικής ανασυγκρότησης· μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως μοχλός αντιστροφής του brain drain στην περιοχή, προσφέροντας νέες προοπτικές εκπαίδευσης και απασχόλησης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Σεπτέμβριο 2024 στη Δυτική Ελλάδα οι εγγεγραμμένοι άνεργοι ανήλθαν σε 65.099, καταλαμβάνοντας το 8,4 % του συνόλου της χώρας. Μάλιστα, σε σχέση με τον Αύγουστο 2024, σημειώθηκε μείωση κατά 4.074 άτομα – κάτι που ενισχύει τη σημασία της ενίσχυσης των τοπικών δυνατοτήτων απασχόλησης και εξειδίκευσης.
Ταυτόχρονα, ο ακαδημαϊκός τουρισμός και οι φοιτητικές ροές μπορούν να ενισχύσουν την εξωστρέφεια του Δήμου Καλαβρύτων, δίνοντας νέα πνοή στην τοπική οικονομία: η εστίαση, η φιλοξενία, η ψυχαγωγία και ο πολιτισμός μπορούν όλοι να ωφεληθούν από μια δυναμική κοινότητα νέων ανθρώπων που θα ζουν, θα σπουδάζουν και θα εργάζονται στην περιοχή. Οι φυσικές ομορφιές και ο ιστορικός χαρακτήρας του Δήμου Καλαβρύτων προσφέρουν το ιδανικό υπόβαθρο για εκπαιδευτικά σεμινάρια, πρακτική άσκηση και διεθνείς ανταλλαγές, όπως τα προγράμματα Erasmus+ για γεωργικές και γεωτεχνικές σχολές.
Παράλληλα, η ανάπτυξη μορφών αγροτουρισμού και η δημιουργία εκπαιδευτικών πακέτων για επισκέπτες μπορούν να ενισχύσουν τον βιωματικό χαρακτήρα της Γαλακτοκομικής Σχολής, συνδέοντας τη γνώση με την εμπειρία. Επισκέψεις σε τυροκομεία, αγροκτήματα και συνεταιριστικές μονάδες μπορούν να πλαισιωθούν από δραστηριότητες όπως περιηγήσεις στο Σπήλαιο των Λιμνών, επισκέψεις σε ιστορικά μοναστήρια, περιπάτους στο ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, αθλητικές δραστηριότητες στον ποταμό Λάδωνα και το χιονοδρομικό κέντρο, προσφέροντας ένα ολοκληρωμένο τουριστικό και εκπαιδευτικό προϊόν που καθιστά τα Καλάβρυτα μοναδικό προορισμό για την πράσινη και πολιτισμική εκπαίδευση.
Η Φέτα στο Σταυροδρόμι Κρίσεων και Πιέσεων
Οι πρόσφατες εξελίξεις στο νομοσχέδιο για τα οικοδομήσιμα στρέμματα, που περιορίζει τις δυνατότητες δόμησης σε αγροτικά τεμάχια, αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τον σχεδιασμό αγροτικών εγκαταστάσεων, αλλά και την παραμονή νέων παραγωγών στην ύπαιθρο. Η ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης της χώρας, με έμφαση στη γεωργία και την κτηνοτροφία, καθίσταται πλέον πιο επιτακτική από ποτέ.
Το 2023, η συνολική αξία της ελληνικής αγροτικής παραγωγής ανήλθε σε 12,9 δισ. ευρώ, μειωμένη κατά 3 % σε σχέση με το 2022. Ωστόσο, σε πραγματικούς όρους (χωρίς τις επιδράσεις του πληθωρισμού), η μείωση έφτασε το 16,1 %, αναδεικνύοντας τις διαρθρωτικές αδυναμίες του τομέα.
Ταυτόχρονα, η αυξανόμενη πίεση των ΗΠΑ στο ζήτημα της Π.Ο.Π. φέτας αναδεικνύει ότι η προστασία και η ενίσχυση των ελληνικών προϊόντων δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε νομικές ρυθμίσεις. Απαιτείται μια στρατηγική επένδυση στη γνώση, την εκπαίδευση και τη βιώσιμη παραγωγή. Η σύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγή αποτελεί πλέον μονόδρομο για τη χώρα, ιδιαίτερα ενόψει των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής, της επισιτιστικής επάρκειας και της ανάγκης για ανθεκτικότητα στον αγροδιατροφικό τομέα.
Καινοτόμο Οικοσύστημα στα Καλάβρυτα: Ανάπτυξη, Περιβάλλον και Ανθρώπινο Κεφάλαιο
Η ίδρυση της Γαλακτοκομικής Σχολής Καλαβρύτων μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα για τη δημιουργία ενός Κέντρου Αγροδιατροφικής Καινοτομίας, το οποίο θα λειτουργεί ως κόμβος έρευνας, τεχνογνωσίας και πειραματισμού στον αγροδιατροφικό τομέα, κατά τα πρότυπα του INRAE στη Γαλλία. Το Κέντρο αυτό θα διασυνδέεται λειτουργικά με τη Σχολή και θα αναπτύσσει συνεργασίες με πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο Πατρών, το ΕΚΠΑ, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ και το ΕΚΕΤΑ.
Μέσω της υποστήριξης νεοφυών επιχειρήσεων (startups) και στοχευμένων πρωτοβουλιών όπως το Smart Agro Lab και το Agri-food Masterclass on Entrepreneurship, θα ενισχυθεί η καινοτομία, η εφαρμογή της έξυπνης γεωργίας και η δημιουργία βιώσιμων αγροδιατροφικών επιχειρήσεων στην περιοχή. Παράλληλα, η λειτουργία της Σχολής θα περιλαμβάνει μηχανισμό δια βίου μάθησης, προσφέροντας εξειδικευμένα σεμινάρια και επιμορφωτικά προγράμματα για ενεργούς παραγωγούς και επαγγελματίες του κλάδου (όπως HACCP, διαχείριση κοπαδιού, γεωργία ακριβείας, αγροτική και κλιματική ανθεκτικότητα), με δυνατότητα επαγγελματικής πιστοποίησης μέσω του ΕΟΠΠΕΠ.
Η Σχολή θα υιοθετεί σύγχρονες πρακτικές κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης λειτουργίας, ενσωματώνοντας μετρήσιμους δείκτες ESG (Περιβάλλον – Κοινωνία – Διακυβέρνηση), όπως ενεργειακή αυτάρκεια, αξιοποίηση υποπροϊόντων παραγωγής και κοινωνική ανταποδοτικότητα. Θα συνδέεται θεσμικά με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, τον Δήμο Καλαβρύτων, τοπικούς συνεταιρισμούς, πανεπιστήμια, τράπεζες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συγκροτώντας ένα σταθερό δίκτυο υποστήριξης και συνεργειών.
Ιδιαίτερη καινοτομία θα αποτελέσει η συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο Πατρών, για την έναρξη μελετών σχετικά με το μικροκλίμα της περιοχής, αξιοποιώντας τις υφιστάμενες υποδομές του Αστεροσκοπείου Χελμού «Αρίσταρχος». Έτσι, τα Καλάβρυτα μπορούν να μετατραπούν σε πρότυπο εκπαιδευτικό και παραγωγικό οικοσύστημα, όπου η καινοτομία, η κλιματική επιστήμη και η αγροτική ανάπτυξη συνυπάρχουν, διαμορφώνοντας ένα σύγχρονο μοντέλο βιώσιμης προόδου για την ελληνική ύπαιθρο.
Επένδυση στον Πρωτογενή Τομέα = Επένδυση στο Μέλλον
Η ίδρυση της Γαλακτοκομικής Σχολής Καλαβρύτων συνιστά μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή παρέμβαση. Συνδέει τον πρωτογενή τομέα με την εκπαίδευση, την έρευνα, τον τουρισμό και την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, καθιστώντας τον Δήμο Καλαβρύτων έναν ζωντανό κόμβο αγροδιατροφικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Δεν είναι απλώς μια σχολή· είναι μια παραγωγική και πολιτισμική κοιτίδα, ένα σημείο αναφοράς για την ανασυγκρότηση τόσο του Δήμου Καλαβρύτων όσο και του αγροτικού χώρου της χώρας συνολικά.
Προκειμένου να ανταποκριθεί ουσιαστικά στις σύγχρονες ανάγκες του πρωτογενούς τομέα, η Σχολή οφείλει να επεκτείνει τα γνωστικά της αντικείμενα πέρα από τη γαλακτοκομία, περιλαμβάνοντας και τομείς όπως η ζωοτεχνία, η μεταποίηση κρέατος, η αγροκαλλιέργεια και η διαχείριση φυσικών πόρων. Με αυτόν τον τρόπο, θα παρέχει μια ολιστική επαγγελματική κατάρτιση που θα απαντά στις προκλήσεις της αγροτικής παραγωγής και της κλιματικής προσαρμογής.
Η επένδυση σε τέτοια έργα αποτελεί μονόδρομο για όσους οραματίζονται μια Ελλάδα παραγωγική, αυτάρκη και ανταγωνιστική, με επίκεντρο τις τοπικές κοινωνίες και τα εθνικά μας προϊόντα. Σήμερα είναι πιο αναγκαίο από ποτέ η Πολιτεία να επανεξετάσει τη συγκεκριμένη πρόταση και να επενδύσει σε αυτή με όραμα, στρατηγική και σεβασμό στις πραγματικές ανάγκες της περιφέρειας, με κριτήριο τις ανάγκες της υπαίθρου και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της.
Γιατί αυτό που προτείνεται στα Καλάβρυτα δεν είναι απλώς μια σχολική δομή. Είναι ένα εκπαιδευτικό ορόσημο. Ένας κόμβος εξειδίκευσης, επιστήμης και πολιτισμού που αξίζει να γίνει πραγματικότητα. Και είναι στο χέρι όλων μας —πολιτείας, φορέων, τοπικής κοινωνίας— να τον διεκδικήσουμε.
*Γεννημένη και μεγαλωμένη στη Δάφνη Καλαβρύτων, η Στεφανοπούλου Αναστασία σπούδασε Μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Από τότε ζει και εργάζεται στην Πάτρα, όπου ασκεί το επάγγελμα της μαθηματικού.
Δεν υπάρχουν σχόλια