«Κατά φωνή κι ο γάιδαρος» - Μικρό αφιέρωμα στο αγαπημένο μας Γάιδαρο

Ο γάιδαρος, γάδαρος ή γαϊδούρι, στο θηλυκό γένος γαϊδάρα, γαδάρα ή γαϊδούρα και, στα αρχαία ελληνικά, όνος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θη...

Ο γάιδαρος, γάδαρος ή γαϊδούρι, στο θηλυκό γένος γαϊδάρα, γαδάρα ή γαϊδούρα και, στα αρχαία ελληνικά, όνος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θηλαστικό ζώο που ανήκει στην τάξη περισσοδάκτυλα. Η επιστημονική του ονομασία είναι Equus asinus, είναι δηλαδή ένα είδος του γένους «άλογο» (Ίππος - Equus). Πρόκειται για ζώο που φημίζεται για την παροιμιώδη υπομονή του. Αποτελεί επίσης σύμβολο ταπεινότητας, κάτι που υποδηλώνεται και στην Καινή Διαθήκη, με την είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα «επί πώλου όνου». Στα «Φωκικά» του Παυσανία αναφέρεται ο όνος σε ζωγραφιές του Πολυγνώτου που αναπαριστούν γεγονότα του Τρωικού πολέμου. Οι ζωγραφιές αυτές υπήρχαν στη Λέσχη Κνιδίων στους Δελφούς
Από τη διασταύρωση αλόγου (συγκεκριμένα φοράδας) και γαϊδάρου προέρχεται το μουλάρι, ενώ από τη διασταύρωση αλόγου και θηλυκού γαϊδάρου προέρχεται ο γίννος. Παλαιότερα οι άνθρωποι τον χρησιμοποιούσαν σαν μεταφορικό μέσο.
Στην Ελλάδα υπήρχαν 508.000 γαϊδούρια το 1950, 95.000 το 1995 και λιγότερα από 16.000 το 2008, με συνεχώς φθίνουσα πορεία. Μπορεί να ζήσει μέχρι και πενήντα χρόνια, γνώρισε στο πέρασμα των αιώνων στιγμές δόξας και μη και αποτέλεσε σημάδι μεγαλοπρέπειας για βασιλείς και θεούς στους πολιτισμούς της ανατολής. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα υπήρξε συνοδοιπόρος του ανθρώπου και χρησιμοποιήθηκε ως παράδειγμα ανθρώπινων σχέσεων και χαρακτήρων.
Στην προελληνική εποχή της Αρκαδίας, ο γάιδαρος εμφανίζεται κυρίαρχος. Κεφαλή γάιδαρου είχε ο τυφώνας, τρομερό τέρας της μυθολογίας, ενώ ο Βάκχος και ο Ήφαιστος απεικονίζονται συχνά να ιππεύουν γαϊδούρια. Εκτός από τον Ήφαιστο και το Βάκχο, ο γάιδαρος θεωρούνταν επίσης ιερό ζώο της Εστίας και του Πριάπου και βρέθηκε σε αρκετές αγγειογραφίες και νομίσματα από ανασκαφές σε διάφορες περιοχές της χώρας.
Σήμερα, τείνει να γίνει ζώο συντροφιάς και αναπόσπαστο στοιχείο των αγροτουριστικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, στο εξωτερικό, εκτρέφεται για το γάλα του, το οποίο χρησιμοποιείται στη Φαρμακευτική και για την παρασκευή καλλυντικών. Το γάλα του γαϊδάρου αποτελεί πρόσφατα αντικείμενο ερευνητικής δραστηριότητας λόγω της ιδιαίτερης χημικής του σύνθεσης και των ευεργετικών επι δράσεων σε διάφορες παθήσεις.

Από που βγήκε η φράση: «Κατά φωνή κι ο γάιδαρος»

Μια φράση την οποία λέμε συνήθως αστειευόμενοι, όταν βλέπουμε ξαφνικά τον άνθρωπο για τον οποίο μιλούσαμε. Είναι μια φράση που προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα.

Στην αρχαιότητα, όταν ένας γάιδαρος φώναζε πριν αρχίσει μια μάχη, θεωρούνταν καλός οιωνός και σημάδι ότι οι θεοί ήταν με το μέρος τους.

Κάποτε ο Αθηναίος στρατηγός Φωκίωνας ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου, αλλά δεν ήταν και τόσο βέβαιος για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι. Αποφάσισε λοιπόν ν’ αναβάλει για μερικές μέρες την επίθεση, ώσπου να του στείλουν τις επικουρίες που του είχαν υποσχεθεί οι Αθηναίοι.

Πάνω, όμως, που ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση, άκουσε ξαφνικά  έναν γάιδαρο να γκαρίζει δυνατά. “Κατά φωνή κι ο γάιδαρος!”,  φώναξε ενθουσιασμένος. Άλλαξε λοιπόν γνώμη και αντί για υποχώρηση διέταξε επίθεση. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό. Οι Αθηναίοι σημείωσαν συνεχείς επιτυχίες και κατάφεραν να απομακρύνουν τους Μακεδόνες από την περιοχή του Βυζαντίου. Ο Φωκίων όμως τραυματίστηκε και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα. Έκτοτε, η τύχη του τον εγκατέλειψε. Η Αθήνα ηττήθηκε από τους Μακεδόνες στη Μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ. και η πόλη πέρασε στην κυριαρχία του Φιλίππου. Εννοείται ότι την περίοδο που άρχισαν οι ήττες δεν είχε εμφανισθεί κανένας καλός οιωνός, πόσο μάλλον το απόλυτο σημάδι επιτυχίας όπως ένας γάιδαρος να γκαρίζει.

Η φράση πάντως έμεινε μέχρι τις μέρες μας, αλλά έχασε το αρχικό νόημα της θεϊκής εύνοιας. Και τη χρησιμοποιούμε πλέον συνήθως αστειευόμενοι, όταν βλέπουμε ξαφνικά τον άνθρωπο για τον οποίο μιλούσαμε να εμφανίζεται.

με πληροφορίες από https://el.wikipedia.org/, Maleviziotis.GR  και https://www.tovima.gr/