Ιωάννης Ζωγράφος: Ο Καλαβρυτινός οραματιστής πίσω από έναν από τους σημαντικότερους δήμους της Αθήνας

Στο ιστορικό τοπίο των Καλαβρύτων, εκεί όπου η μνήμη της Επανάστασης διασταυρώνεται με την αντοχή ενός λαού, γεννήθηκε το 1844 ο Ιωάννης Ζω...

Στο ιστορικό τοπίο των Καλαβρύτων, εκεί όπου η μνήμη της Επανάστασης διασταυρώνεται με την αντοχή ενός λαού, γεννήθηκε το 1844 ο Ιωάννης Ζωγράφος. Από αυτήν την ακριτική και πολύπαθη γωνιά της Πελοποννήσου ξεκίνησε η πορεία ενός ανθρώπου που θα συνέδεε για πάντα το όνομά του με την εξέλιξη της πρωτεύουσας. Σε μια εποχή που η Ελλάδα προσπαθούσε να βρει σταθερό βηματισμό, ο Ζωγράφος μετέφερε το πνεύμα των Καλαβρύτων – την ευθύνη, την επιμονή, το αίσθημα καθήκοντος – στο επίκεντρο της αθηναϊκής πολιτικής και πνευματικής ζωής.

Από τα Καλάβρυτα στα πανεπιστήμια της Ευρώπης

Ο Ιωάννης Ζωγράφος στο
Πανελλήνιον Λεύκωμα
Εθνικής Εκατονταετηρίδος
1821-1921

Μετά τα πρώτα του γράμματα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, ο νεαρός Καλαβρυτινός συνέχισε στο Α’ Γυμνάσιο Πατρών και στη συνέχεια στην Αθήνα. Η δίψα του για γνώση τον οδήγησε στη Χαϊδελβέργη, ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα της Ευρώπης. Εκεί διαμορφώθηκε ως πολιτικός οικονομολόγος, χωρίς ωστόσο να απολέσει ποτέ τη σεμνή, γειωμένη ταυτότητα του ανθρώπου της επαρχίας.

Η άνοδος ενός δημόσιου λειτουργού με κύρος

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο Ζωγράφος εντάχθηκε γρήγορα στους κύκλους της πανεπιστημιακής και διοικητικής ελίτ. Κατείχε θέσεις-κλειδιά: γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών, γενικός γραμματέας του Υπουργείου Οικονομικών, γενικός επίτροπος της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Παράλληλα, για πολλά χρόνια υπηρέτησε ως βουλευτής, συμμετέχοντας ενεργά στη διαμόρφωση της οικονομικής και πολιτικής πολιτικής της χώρας. Το έργο του στην Αρχαιολογική Εταιρεία ως πρόεδρος των γενικών συνελεύσεων μαρτυρά βαθιά πίστη στη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης.

Η δημιουργία ενός νέου αθηναϊκού οικισμού – το όραμα ενός Καλαβρυτινού

Το 1902 αποτέλεσε έτος-σταθμό. Ο Ζωγράφος απέκτησε 1.250 στρέμματα γης στην ανατολική Αθήνα, σε περιοχή τότε περιθωριακή και σχεδόν ακατοίκητη. Με διορατικότητα και πίστη στην ανάπτυξη της πόλης, οργάνωσε – πιθανότατα μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – τη διαίρεση της γης σε οικόπεδα, τα οποία διέθετε με το πρωτοποριακό σύστημα των μηνιαίων δόσεων. Χάρη σε αυτή την κίνηση, εκατοντάδες αθηναϊκές οικογένειες απέκτησαν στέγη και ρίζωσε σταδιακά η κοινότητα που έμελλε να αποτελέσει τον σημερινό Δήμο Ζωγράφου.

Η αθηναϊκή αυτή συνοικία, που σήμερα φιλοξενεί τα σημαντικότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, φέρει το όνομα ενός ανθρώπου που ξεκίνησε από την καρδιά της Πελοποννήσου. Η σχέση αυτή ανάμεσα στα Καλάβρυτα και τον αστικό ιστό της Αθήνας δεν είναι απλώς τιμητική· είναι ιστορική.

Η Βίλα Ζωγράφου: Μνημείο μνήμης, χώρος αναγέννησης

Στο κέντρο αυτής της κληρονομιάς στέκει η Βίλα Ζωγράφου, η οποία περνά σήμερα σε μια νέα εποχή. Η βιοκλιματική ανάπλαση των 26 στρεμμάτων που την περιβάλλουν, με χρηματοδότηση 9,2 εκατ. ευρώ από την Περιφέρεια Αττικής, σηματοδοτεί μια προσπάθεια αναγέννησης ενός ιστορικού χώρου. Νέα παιδική χαρά, υπαίθριο γυμναστήριο, πάρκο σκύλων, ανακαινισμένο θέατρο και χώροι κοινωνικής συναναστροφής συνθέτουν την εικόνα ενός ανοιχτού, προσβάσιμου πνεύμονα πρασίνου.

Η αναβάθμιση αυτή δεν αποτελεί απλώς έργο αστικής ανάπλασης· είναι μια υπενθύμιση της μακράς διαδρομής ενός ανθρώπου που συνέδεσε την πορεία του με δύο τόπους: τα μαρτυρικά Καλάβρυτα και την εξελισσόμενη Αθήνα.

Κληρονομιά που αντέχει στον χρόνο

Ο Ιωάννης Ζωγράφος, που έφυγε από τη ζωή το 1927, άφησε πίσω του όχι μόνο πολιτικές και επιστημονικές παρακαταθήκες, αλλά και ένα κομμάτι της ίδιας της πόλης. Η ιστορία του αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι της περιφέρειας, όταν συνδυάσουν μόρφωση, συνέπεια και όραμα, μπορούν να διαμορφώσουν την πορεία ολόκληρης της χώρας.

Και κάπως έτσι, μια διαδρομή που ξεκίνησε στους πρόποδες του Χελμού κατέληξε να χαράξει τον σύγχρονο χάρτη της Αθήνας – μια ζωντανή απόδειξη ότι η τοπική ταυτότητα μπορεί να γίνει εθνικό έργο.

για το ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ-NEWS

Νίκος Κυριαζής